تحلیل علل تأخیر در اتمام طرح شبکه‌ی آبیاری و زهکشی با استفاده از ابزار درخت مشکلات: مورد منطقه‌ی خیرآباد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد توسعه روستایی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

2 استادیار ترویج کشاورزی، گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج،

چکیده

اجرای شبکه‌های آبیاری و زهکشی از جمله بزرگ‌ترین پروژه‌های کشور است که سالیانه مبلغ قابل توجهی از بودجه‌ی عمرانی را به خود اختصاص می‌دهد. علی‌رغم منافع و مزایای متعددی که طراحی و اجرای این شبکه‌ها به دنبال خواهد داشت، به علت طولانی بودن مدت انجام آن‌ها، تهدیدهایی در مسیر موفقیت آن‌ها وجود دارد که باعث عدم دستیابی به اهداف مورد نظر می‌گردد. لذا، در این مطالعه، علل تأخیر در تکمیل و بهره‌برداری پروژه‌ی شبکه‌ی آبیاری منطقه‌ی خیرآباد شهرستان گچساران و میزان تأثیر هر یک از آن‌ها، بررسی شده است. در این پژوهش کیفی که به شیوه‌ی توصیفی- تحلیلی انجام گرفت، با استفاده از ابزارهای مشاهده‌ی میدانی، مصاحبه‌ی ساختارمند و پرسشنامه، داده‌های مورد نیاز از سه گروه کشاورزان، شرکت مشاور طرح و کارفرما (شرکت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد)گردآوری شد. مشکل اصلی (تأخیر در تکمیل و بهره‌برداری از شبکه‌)، دلایل بروز مشکل (ریشه‌ها) و پیامدهای ناشی از آن (اثرات)، در قالب درخت مشکلات طراحی گردید. سپس بر اساس آن با بکارگیری درخت اهداف، راهکارهایی جهت بهبود وضعیت موجود و ترسیم وضعیت مطلوب، ارائه‌ شد. نتایج نشان داد که عوامل ضعف مدیریت پیمانکار، عوامل محیطی و عوامل ناشی از کارفرما و مشاور، به ترتیب مهم‌ترین دلایل تأخیر در اتمام پروژه‌ی مذکور هستند. از این رو، با اولویت دادن به توانمندی‌های فنی و مالی در مقایسه با قیمت پیشنهادی پیمانکاران، تهیه‌ی برنامه‌ی زمان‌بندی کلی و گام به گام پروژه و نیز شناسایی فعالیت‌های بحرانی در مراحل انجام پروژه می‌توان کمترین هزینه، کوتاه‌ترین زمان ممکن و بالاترین کیفیت را برای برنامه‌ی توسعه‌ای انتظار داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Reasons for Delay in Completion of Irrigation and Drainage Network Projects Using Problem Tree Tool: The Case of Kheyrabad

نویسندگان [English]

  • Morteza Nouri 1
  • Mehdi Nooripoor 2
چکیده [English]

Utilizing irrigation and drainage networks are some of the main developmental projects in Iran for which a lot of monetary budgets are annually invested. In spite of different benefits of these projects, delay in operation of them has led to the failure in accomplishing the presupposed objectives. Analysis of the causes of delayed operation of Kheyrabad irrigation network was taken into account as the aim of present study and qualitative research method was used. Furthermore, in order to gather data, research techniques such as deep observation, structured interview and questionnaire were applied. Research clients were three different groups i.e. farmers, consulting company and taskmaster's organization. Based on the problem tree structure, causes of delayed operation and exploitation of the supposed irrigation and drainage system were arranged in a structure consisted of Roots (causes), Stem (main problem) and Branches (consequences). Research findings were organized and analyzed using the problem tree framework. Then, the objective tree was designed based on the problem tree. Results showed that "lack of proper management of contractor", "environmental factors" and "factors related to employer and consultant" were the main reasons of delay respectively. Based on the results of this study, it can be recommended that giving priority to technical and financial resources is more important than the proposed price. Moreover, scheduled and step by step time table and identification of critical stages of project implementation can be really useful in reaching the best quality in such projects.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Irrigation network
  • Problem Tree
  • Objective Tree
  • Kheyrabad
آقایی‌دیبایی، پ. (1384). تجزیه و تحلیل علل تأخیرات در بخش مهندسی پروژه‌های پتروشیمی (مطالعه‌ی موردی). مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه. تهران، 14 و 15 اسفندماه 1384، صص 107-101.
احمدوند، م.، و شریف زاده، م. (1388). امکان­پذیری تشکیل انجمن­های آب بران: مورد مطالعه دشت کوار استان فارس. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 5، شماره 2، صص 14-1.
ایران‌منش، ح.، پیلتن، م.، و محمدلو، ح. (1388). مقایسه‌ی روش‌های آنالیز تأخیرات پروژه‌های ساخت و به‌کارگیری روش‌های پنجره‌های زمانبندی برای یک پروژه‌ی واقعی. مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی صنعت نیروگاه‌های حرارتی، تهران، 26 و 27 اردیبهشت 1388، صص 76-67.
پرچمی‌جلال، م.، حسینی، س. ح.، و فرصت‌کار، ا. (1385). تحلیلی بر عوامل تغییرات زمان و هزینه در پروژه‌های سدسازی و میزان تأثیر کارفرما، مشاور و پیمانکار در آن. مجموعه مقالات سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه، اسفند 1385، صص 950-936.
حاجیوند، ش.، کیانی‌راد، ع.، و کاظم‌نژاد، م. (1389). بررسی علل تأخیر در زمان اجرای پروژه‌های کرخه. ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه، تهران. صص 19-6.
حافظ‌نیا، م. ر. (1387). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
حسینی، ع.، و فرهنگ، س. ح. (1389). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر در تأخیر و افزایش هزینه در پروژه‌های احداث سیلو. ششمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه، تهران، صص 35-20.
دهقانی، ت. (1384). دلایل طولانی شدن طرح‌های صنعتی (پروژه‌ها) در ایران. چهارمین همایش مشاورین سرمایه‌گذاری سیستم مالی و بانکی کشور، تهران، اردیبهشت 1384.
ذبیحی، م. (1385). دلایل تأخیرهای پروژه‌های عمرانی، نشریه‌ی اندیشه و برنامه‌ریزی، شماره 11 و 12، ص 33.
زرآبادی‌پور، س. (1384)، بررسی علل تأخیرات پروژه‌ها مبتنی بر مدیریت دانش: مطالعه‌ی موردی پروژه‌های پتروشیمی. پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه امام حسین، دانشکده فنی مهندسی.
شایان‌فرد، م. (1384). بررسی آماری علل تأخیرات پروژه‌های آبیاری و زهکشی. مجموعه مقالات نخستین کنفرانس ملی تجربه‌های ساخت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، تهران، صص 537-525.
شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس. (1388). چالش‌ها و راهکارهای پیش روی اجرا و بهره‌برداری از شبکه‌ی آبیاری لیشتر (گزارش موردی). طرح شماره‌ی 7886070 شرکت سهامی آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد.
گندمی، ن. (1388). بررسی علل تأخیرات پروژه‌های عمرانی (مطالعه‌ی موردی صنعت سدسازی استان کرمانشاه). پایان نامه‌ی کارشناسی ارشد. دانشگاه علم و صنعت ایران.
مرکز آمار ایران. (1389). برآورد جمعیت شهرستان‌های کشور (بر اساس تطبیق محدوده‌ی جغرافیایی شهریور 1389). 43 صفحه.
منفرد، ع. (1388). مقایسه‌ی انواع سیستم‌های اجرای پروژه و انتخاب مناسب‌ترین سیستم. اولین کنفرانس ملی اجرای پروژه به روش EPC، تهران، مردادماه 1388. صص 63-51.
مؤمنی، ا.، و خیرخواه، ا. (1384). مدلی برای پیشگیری از تأخیرات پروژه‌ها با رویکرد تصمیم‌گیری پویا. دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه، تهران، 14 و 15 اسفندماه 1384. ص 16-1.
نیک‌جو، م.، کیانی، م.، و نورنگ، ا. (1388). مدیریت دانش بررسی علل تأخیرات پروژه‌ی EPC خط 2 قطار شهری تبریز با استفاده از ابزار درخت تصمیم. اولین کنفرانس ملی اجرای پروژه به روش EPC، تهران، مردادماه 1388، صص 15-1.
 
Anyaegbunam, C., Mefalopulos, P. and Moetsabi, T. (2004). Participatory rural communication appraisal, starting with the people. A handbook (2nd Ed.). Prepared by the SADC Centre of Communication for Development, FAO, Rome.
Asadi, A., Sharifzadeh, A., and Sharifi, M. (2009). Investigating patterns of local people participation in development Process of Mangrove Forests in south of Iran. The Iranian Natural Res, 61(4): 849-865.
Bruscoli, P., Bresci, E., and Preti, F. (2001). Diagnostic analysis of an irrigation system in the Andes Region. Agricultural Engineering International: the CIGR Journal of Scientific Research and Development, 3: 1-14.
Fussel, W. (1995). Treating the cause, not the symptom. ILEA Newsletter, 11(3): 30–31.
Grosfeld-Nir, A., Ronen, B., and Kozlovsky, N. (2007).The Pareto managerial principle: when does it apply? International Journal of Production Research, 45(10): 2317–2325.
Joubert, D.F., Rothauge, A., and Smit, G.N. (2008). A conceptual model of vegetation dynamics in the semi-arid highland savanna of Namibia, with particular reference to bush thickening by Acacia mellifera. Arid Environments, 72(12): 2201–2210.
Momen Gharib, M., Maghsoudi, T., and Salmanzadeh Toutounchi, S. (2011). The study of factors affecting on development of water users cooperatives in irrigation networks (case study: ramshir irrigation and drainage network). Abstract Journal of the first international conference on cooperative social, economic and cultural capabilities. 16-17 April 2011. Kish Island, Iran (IRI), 254.
Mtetwa, S., and Schutte, C.F. (2003). Development of a community based management protocol for diffuse pollution control in agro-rural watersheds. Available at: http://www.wrc.org.za.
Ortengren, K. (2004). A summary of the theory behind the LFA method: The logical framework approach. Published by SIDA. Available at:www.sida.se/publications.
Patton, M. Q. (2002).Qualitative research and evaluation methods. Sage Publications, Newbury Park, London New Delhi. 598 pages.
Shi, J.J., Cheung, S.O., and Arditi, D. (2001). Construction delay computation method. Construction engineering and management, 127(1): 60-65.
Strauss, A. and Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: grounded theory procedures and techniques. Sage Publications, Newbury Park, London New Delhi. 270  pages.
Vesely, A. (2008). Problem tree: A problem structuring heuristic. Central European Journal of Public Policy, 2(2): 68-81.