مدل یابی رفتار حفاظت زیست محیطی روستاییان بر مبنای تئوری ارزش- عقیده- هنجار (مورد مطالعه: شهرستان خدابنده)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

2 دانشجوی دکتری ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

چکیده

هدف این تحقیق توصیفی- پیمایشی، مدل­یابی رفتار حفاظت زیست ­محیطی روستاییان بر مبنای تئوری ارزش- عقیده- هنجار بود. جامعه آماری این پژوهش، تمامی سرپرستان خانوار در سطح مناطق روستایی بخش سجاسرود در شهرستان خدابنده استان زنجان بود که تعداد 259 نفر از آنان با روش نمونه‎گیری طبقه‌ای تناسبی برای انجام تحقیق انتخاب شد. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه­ های استاندارد استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه با نظرسنجی از متخصصان تأیید شده و روایی سازه و پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق بررسی برازش مدل در سه سطح مدل اندازه­ گیری، مدل ساختاری و مدل کلی به­ دست آمد. برای تجزیه ­وت حلیل داده­ ها از تکنیک چند‏متغیره مدل‌سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد که برای این منظور نرم­ افزار Smart PLS2.0 به­ کار گرفته شد. نتایج تحقیق نشان داد که مؤلفه­ های ارزش ­ها، جهان‏ بینی اکولوژیکی، آگاهی از پیامدها، احساس وظیفه و مسئولیت­پذیری و هنجارهای شخصی از اثر مثبت و معنی­ داری بر متغیر وابسته برخوردار بودند، به نحوی که در مجموع متغیرهای مورد مطالعه در حدود 68/6 درصد از واریانس رفتار حفاظت زیست ‏محیطی روستاییان را تبیین کردند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pro-Environmental Behavior Modeling of Rural People based on Value-Belief-Norm Theory (The Case of Khodabandeh County)

نویسندگان [English]

  • Leila Safa 1
  • Nafiseh Salahi-Moghaddam 2
  • Mehdi Ganjkhanloo 3
1 Ph.D. Student of Agricultural Extension and Education, University of Zanjan
2 Ph.D. Student of Agricultural Extension and Education, respectively, University of Zanjan
3 M.Sc. Student of Agricultural Extension and Education, respectively, University of Zanjan
چکیده [English]

Pro-environmental modeling of rural people based on the theory of Value-Belief-Norm was the main objective of this survey study. The statistical population of the research consisted all of the rural household heads of Sojasroud district of Khodabandeh County in Zanjan Province (N= 2354) of which a sample size of 259 individuals was selected by a proportional stratified sampling method. Data was collected using standard questionnaires. Content validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts and the construct validity and reliability were confirmed through validity and reliability were confirmed through examining of model fit in three levels of measurement model, structural model and total model. Structural Equation Modeling (SEM) multivariate technique (Partial Least Squares) was used to analyze data. So Smart PLS2.0 software was applied. The results indicated that components of values, ecological ideology, awareness of consequences, responsibility and personal norms had positive and significant effects on dependent variable of villagers’ pro-environmental behavior explaining about 68.6 percent of its variances.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environment
  • Theory of Value-Belief-Norm
  • Pro-Environmental Behavior
  • Rural People

مراجع

احمدیان، ا.، و حقیقتیان، م. (1395). تحلیل جامعه ­شناختی نقش عوامل فرهنگی در رفتارهای زیست­ محیطی شهری (مورد مطالعه: شهروندان شهر کرمانشاه). فصلنامه مطالعات جامعه­ شناختی شهری، دوره 6، شماره 18، صص 76-51.
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان (1396). سیمای منابع طبیعی استان زنجان: مروری بر ظرفیت­ها و مشکلات زیست­ محیطی. گزارش پژوهشی، دفتر آموزش و ترویج، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان.
آمار، ت. (1394). تحلیل چالش­ های زیست­ محیطی نواحی روستایی با تأکید بر زباله­ های جامد (مطالعه موردی: شهرستان­های انزلی، رشت و رودبار). فصلنامه پژوهش و برنامه­ ریزی روستایی، دوره 4، شماره 3، صص 155-141.
جمینی، د.، ذوافقاری، ا.، نصرآبادی، ز.، و قبادی، ش. (1395). چالش­های زیست­ محیطی و اثرات آن بر ساکنین روستای بدر‏آباد با استفاده از روش نظریه بنیانی. فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، شماره 19، صص 87-71.
حاجی‏زاده میمندی، م.، خلج، س.، و شکوهی‎فر، ک. (1393). بررسی عوامل فرهنگی مرتبط با رفتارهای زیست‎محیطی (مورد مطالعه: شهر یزد). فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره 3، شماره 3، صص 23-9.
حقیقتیان، م.، هاشمیان ‏فر، ع.، و احمدیان، د. (1394). تحلیل جامعه‏ شناختی نقش عوامل ساختاری در شکاف بین نگرش و رفتارهای زیست‏ محیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر کرمانشاه). فصلنامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 4، شماره 4، صص 614-593.
حمایت­ خواه جهرمی، م.، ارشاد، ف.، دانش، پ.، و قربانی، مهدی (1396). واکاوی رفتارهای زیست­ محیطی بر اساس مدل TPB. فصلنامه توسعه اجتماعی، دوره 11، شماره 3، صص 66-31.
زارع شاه‏ آبادی، ا.، سیار خلج، ح.، و آقا عبدالله ماهوت فروش، س. (1395). عوامل مرتبط با رفتارهای حامی محیط ­زیست در محیط شهری (مورد مطالعه: شهروندان شهر کرج). فصلنامه آموزش محیط­زیست و توسعه پایدار، دوره 5، شماره 1، صص 23-35.
زمانی، غ. (1395). نظریه مسئولیت ­مداری انسان: رهیافت اخلاقی در کشاورزی و محیط ­زیست. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 12، شماره 1، صص 163-149.
شرفی، ل. و علی­بیگی، ا. (1394). الگوی سنجش پایداری محیط ­زیست روستایی (مورد: روستای شروینه در شهرستان جوانرود). فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 4، شماره 2، صص 132-115.
فتحی، ض.، کنعانی، م.، و چاوشیان، ح. (1394). تحلیل رفتارهای زیست محیطی ساکنان شهر رشت با تأکید بر سبک زندگی. فصلنامه جامعه پژوهی فرهنگی، دوره 6، شماره 3، صص 123-103.
فرهمند، م.، شکوهی‏فر، ک.، و سیارخلج، ح. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر رفتارهای زیست­ محیطی (مورد مطالعه: شهروندان شهر یزد). فصلنامه مطالعات جامعه­شناختی شهری، دوره 4، شماره 10، صص 141-109.
فیروزجائیان، ع.، و غلامرضازاده، ف. (1394). تحلیل آسیب­شناسانه رفتار زیست­محیطی شهروندان با تأکید بر زباله‏ پراکنی در میان گردشگران. فصلنامه جامعه‏ شناسی نهادهای اجتماعی، دوره 2، شماره 6، صص 128-115.
گلشیری اصفهانی، ز.، و سرایی، م. (1389). برنامه ­ریزی راهبردی نظام زیست ­محیطی روستا با تجزیه و تحلیل SWOT (مطالعه موردی: بخش گندمان، شهرستان بروجن). فصلنامه پژوهش­ های روستایی، دوره 1، شماره 4، صص 98-73.
محبوبی، م.، و رمضانی، ن. (1390). سنجش اخلاق زیست­ محیطی روستاییان در استان گلستان. فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری، دوره 6، شماره 3، صص 67-58.
منتی ‏زاده، م.، و کریمی گوغری، ح. (1395). تحلیل انتقادی نظریه‏ های اخلاقی زیست ­محیطی: ارائه نظریه ‏های اخلاق اسلامی. فصلنامه اخلاق زیستی، دوره 6، شماره 20، صص 125-99.
منتی ‏زاده، م.، زمانی، غ.، و کرمی، ع. (1393). مدل‏یابی رفتار زیست ‏محیطی زارعان شهرستان شیراز با استفاده از تئوری ارزش- عقیده- هنجار استرن. فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره 4، صص 624-613.
ولی­ زاده، ن.، و بیژنی، م. (1395). کاربرد نظریه نیازهای مازلو در تحلیل نگرش زیبایی­ شناسی محیط ­زیستی روستاییان شهرستان میاندوآب. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 12، شماره 2، صص 87-73.
ولی­ زاده، ن.، بیژنی، م.، و عباسی، ع. (1394). تحلیل محیط ­زیست­ گرایانه رفتار مشارکتی کشاورزان در حفاظت از منابع آب سطحی در حوزه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 11، شماره 2، صص 201-183.
عزمی، آ.، و مطیعی لنگرودی، ح. (1390). مروری بر مشکلات زیست­محیطی روستاهای ایران و راهکارهای حل این مشکلات. فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره 30، شماره 133، صص 115-101.
 
Alp, E., Ertepinar, H., Tekkaya, C., and Yilmaz, A. (2008). A survey on Turkish elementary school students’ environmental friendly behaviors and associated variable. Environmental Education Research, 14 (2), 129-143.
Bartlett, J., Kotrlik, J., and Higgins, C. (2001). Organizational research: Determining appropriation sample size in research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19 (1), 43-50.
Bronfman, N., Cisternas, P., López-Vázquez, E., Maza, C., and Oyanedel, J. (2015). Understanding attitudes and pro-environmental behaviors in a Chilean community. Sustainability, 7, 14133-14152.
Budak, D., Budak, F., Zaimoglu, Z., Kekec, S., and Sucu, M. (2005). Behavior and attitude of students towards environmental issues at faculty of agriculture Turkey. Journal of Applied Sciences, 5 (7), 1224-1227.
Cascante, D., Harper, A., and Sticks, G. (2015). International amenity migration: Examining environmental behaviors and influences of amenity migrants and local residents in a rural community. Journal of Rural Studies, 38, 1-11.
Chen, M. (2015). An examination of the value-belief-norm theory model in predicting pro-environmental behaviour in Taiwan. AsianJournalofSocialPsychology, 18 (2), 145-151.
Derckx, J. (2015). Pro-environmental behavior: Identifying determinants that could predict different types of pro-environmental behavior. Master Thesis, Department of Communication Studies, Faculty of Behavioral sciences, University of Twente.
Desa, A., Abdkadir, N., and Yusooff, F. (2011). A study on the knowledge, attitudes, awareness status and behaviour concerning solid waste management. Procedia Social and Behavioral Sciences, 18, 643-648.
Gangadharappa, H., Pramod, K., and Shiva, K. (2007). Gastric floating drug delivery systems: A review. Indian Journal of Pharm Sceince Technology, 41, 295-305.
Gonzalez, A.L., and Cuervo, M.A. (2008). Relationship among values, beliefs, norms and ecological behaviour. Psicothema, 20 (4), 623-629.
Ibtissem, M. (2010). Application of value beliefs norms theory to the energy conservation behavior. Journal of Sustainable Development, 3 (2), 129-139.
Joachim, O., Kamarudin, N., Aliagha, G., and Ufere, K. (2015). Theoretical explanations of environmental motivations and expectations of clients on green building demand and investment. Earth and Environmental Science, 23, 1-17.
Katuwal, H. (2012). Demand for water quality: Empirical evidence from a knowledge, attitude, behavior, and choice experiment survey about the Bagmati River in Kathmandu, Nepal. Ph.D. Dissertation, Department of Economics, University of New Mexico, Mexico.
Larson, L., Stedman, R., Cooper, C., and Decker, D. (2015). Understanding the multi-dimensional structure of pro-environmental behavior. Journal of Environmental Psychology, 43, 112-124.
Lind, H., Nordfjærn, T.,  Jørgensen, S., and Rundmo, T. (2015). The value-belief-norm theory, personal norms and sustainable travel mode choice in urban areas. Journal of Environmental Psychology, 44, 119-125.
Sawitri, D., Hadiyanto, H., and Hadi, S. (2015). Pro-environmental behavior from a social cognitive theory perspective. Procedia Environmental Sciences, 23, 27-33.
Steg, L., and Vlek, C. (2009). Encouraging pro-environmental behavior: An integrative review and research agenda. Journal of Environmental Psychology, 29 (3), 309-317.
Stern, P., Dietz, T., Abel, T., Guagnano, G., and Kalof, L. (1999). A value-belief-norm theory of support for social movements: The case of environmentalism. Human Ecology Review, 6 (2), 81-97.
Wang, P., Liu, Q., and Qi, Y. (2014). Factors influencing sustainable consumption behaviors: A survey of the rural residents in China. Journal of Cleaner Production, 63, 152-165.
Yeboah, F., and Kaplowitz, M. (2016). Explaining energy conservation and environmental citizenship behaviors using the value-belief-norm framework. Human Ecology Review, 22 (2), 137-159.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 13، شماره 2
آذر 1396
صفحه 91-108

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار