واکاوی طرح‌واره‌های ذهنی کنشگران کشاورزی در انتخاب نوع کشت: کاربست رابطه خاکستری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای توسعه‌ی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

2 دانشیار ترویج و توسعه‌ی کشاورزی، دانشکده‌ی کشاورزی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران.

چکیده

تصمیم‌گیری در خصوص انتخاب نوع کشت، به طرح‌واره‌های ذهنی کنشگران تولید، بستگی دارد. از این رو، تحلیل این طرح‌واره‌ها گامی اساسی در ساماندهی تولید محصولات کشاورزی در کشور محسوب می‌شود. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، واکاوی طرح‌واره‌های ذهنی کشاورزان و مدیران کشاورزی جنوب استان سیستان و بلوچستان در انتخاب نوع کشت بود که به روش توصیفی– تحلیلی صورت پذیرفت. بدین منظور ابتدا کنشگران بخش کشاورزی در شهرستان‌های چابهار و سرباز شناسایی‌ شدند. آنگاه به تحلیل معیارهای ذهنی برنامه‌ریزی زراعی مدنظر کشاورزان و مدیران پرداخته شد. سپس از طریق تئوری خاکستری اهمیت هر یک از معیارهای ذهنی تعیین گشت. در انتها نیز ترکیب معیارهای ذهنی مورد نظر کشاورزان و مدیران با کمک نمودار دندوگرام و به روش تحلیل خوشه­ای سلسله مراتبی دسته‌بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که بالاترین سطح امتیاز معیارهای ذهنی دخیل در برنامه‌ریزی زراعی به ترتیب شامل دستیابی به سودآوری محصولات (0/962)، سطح مطلوب زندگی (0/763) و افزایش تولید (0/773) شد. همچنین دسته‌بندی سلسله مراتبی معیارهای برنامه‌ریزی زراعی در این پژوهش، اهمیت استفاده از «اهرم‌های حمایتی» برای بهبود برنامه‌ریزی زراعی در منطقه مورد مطالعه را پیشنهاد می‌نماید. بر اساس نتایج پژوهش، آنچه مسلم است، ایجاد یک سامانه مدیریت جامع در بخش کشاورزی جهت «برنامه‌ریزی»، «مدیریت پویا» و «نحوه تعامل کشاورزان با سازمان‌های مرتبط» ضروری خواهد بود. چنین زیرساختی موجب کاهش و یا حذف وضعیت ناکارآمد اطلاعات از لحاظ پراکندگی، تعدد، تناقض، عدم انسجام و در نهایت سرگردانی تصمیم‌گیران خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Mental Schemas of Agricultural Actors in Choosing the Types of Crops: Applying Grey Relational Approach

نویسندگان [English]

  • F Rigi 1
  • Mostafa Ahmadvand 2
1 Ph.D. Student, Department of Rural Development Management, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj, Iran.
2 Associate professor, Department of Rural Development Management, Faculty of Agriculture, Yasouj University, Yasouj, Iran.
چکیده [English]

Choosing crop pattern highly depends on mental schemas of the production actors. Therefore, analysis of these schemas is an essential step in organizing agricultural production in Iran. Hence, the purpose of the present study was to analyze the farmers’ and agricultural managers’ mental schemas in selecting the cropping pattern in the South of Sistan and Baluchestan province, using a descriptive-analytical method. For this purpose, first, the actors of agricultural sector were identified in Chabahar and Sarbaz Counties. Then, farmers’ and managers’ concepts for selecting farm planning were identified. Afterwards, the importance of these concepts were determined through Gray Theory. Finally, the combinations of farmers’ and managers’ concepts were clustered using a Hierarchical Dendrogram. The findings showed that the highest level of the score of crop planning concepts are related to crop profitability (0.962), optimum level of life (0.763) and production increase (0.773), respectively. Also, in this study, the classification of crop planning concepts highlights the importance of using “supportive levers” to improve crop planning in the studied area. Based on the results, it is clear that a comprehensive agricultural management system is required for "planning", "dynamic management", and "the way of farmers’ interaction with related organizations". Such infrastructure will reduce or eliminate the inefficient situation of information in terms of dispersion, multiplicity, inconsistency, incoherence, and etc; and ultimately confound decision makers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural actors
  • Farm planning
  • Gray theory
  • Mental schemas
  • Supportive lever

مراجع

افروخته، ح.، حجی پور، م.، و رومیانی، ا. (1394). بهینه‌سازی الگوی کشت محصولات زراعی در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: دشت سهل‌آباد). مجله پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، جلد 4، شماره 1، صص 55-41.
اسدپور، ح.، خلیلیان، ص.، و پیکانی، غ. (1384). نظریه و کاربرد مدل برنامه‌ریزی خطی آرمانی فازی در بهینه‌سازی الگوی کشت. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، ویژه‌نامه بهره‌وری و کارایی، جلد 32، صص 338-307.
اسدپور، ح. (1382). کاربرد مدل برنامه‌ریزی خطی آرمانی قطعی و فازی در مطالعه اقتصادی سیاست‌های کشاورزی بخش زراعت شرق استان مازندران. رساله دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.
اکبری، ا.، و بخشوده، م. (1376). تعیین ترکیب بهینه محصولات زراعی در اراضی زیر سد: مطالعه موردی مزارع زیر سد جیرفت. مجموعه مقالات دومین سمپوزیوم سیاست کشاورزی ایران، 18 تا20 آبان 1372، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، صص 352-339.
اکبری، ن.، و زاهدی کیوان، م. (1386). منطق فازی و کاربرد آن دریافتن الگوی مناسب کشت محصولات زراعی در یک مزرعه (رهیافت:برنامه‌ریزی چند هدفه فازی). مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، 8 آبان ماه 1386، مشهد، صص 23.
چیذری، ا.، شرزه‌ای غ.، و کرامت زاده، ع. (1384). تعیین ارزش اقتصادی آب  با رهیافت برنامه‌ریزی آرمانی (مطالعه موردی: سد بارزو شیروان). مجلهتحقیقاتاقتصادی، جلد 71، صص 66-39.
خان‌محمدی، ا.، رضائی، ر.(1396). عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی کشاورزان گندم‌کار بخش مرکزی شهرستان زنجان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد13، شماره 2، صص 187-171.
دریجانی، ع.، وکوپاهی، م. (1379). کاربرد تکنیک برنامه‌ریزی آرمانی قطعی و فازی در بهینه‌سازی تولیدات کشاورزی. مجموعه مقالات سومین: کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، 29 اسفند الی 1 اسفند 1379، مشهد. صص 752-699.
رزمی، ح.، و شمس، م. (1397). شناسایی و تبیین نقش طیور محلی در معیشت خانوارهای روستایی شهرستان مراغه. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد14، شماره 2، صص 81-65.
زهرایی، ب.، و اسلامی، ع. (1385). بهر برداری تلفیقی از منابع آب سطحی و زیرزمینی -روش الگوریتم ژنتیک و برنامه‌ریزی خطی. دومین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران، 3 بهمن 1385، دانشگاه صنعتی اصفهان، صص 76.
شعبانعلی فمی، ح.، بیگی، ا.، و عزیزی، س. (1397). نقش ادراک کشاورزان نسبت به آسیب‌پذیری و تصمیم به تغییر شیوه معاش در شرایط خشکسالی. . مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد14، شماره 2، صص 55-64.
محمدی، ه.، و ترکمانی، ج. (1380). کاربرد مدل برنامه‌ریزی هدف توأم با ریسک (GP-TMOTAD) در بررسی پذیرش فناوری نوین از سوی ذرت کاران استان فارس. فصلنامه اقتصادکشاورزیوتوسعه، جلد 3، صص 233-205.
محمدیان، ف،. شاهنوشی فروشانی، ن،. قربانی م،. و عاقل، ح. (1388). انتخاب الگوی کشت بالقوه محصولات زراعی بر اساس روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) (مطالعه موردی: دشت تربت‌جام). مجله دانش کشاورزی و تولید پایدار (دانش کشاورزی)، جلد 19/1، شماره 1، صص 178-169.
میرکریمی، ش.، جولایی، ر.، اشراقی، ف.، و شیرانی، ف.(1394). کاربرد رهیافت فازی در تعیین الگوی کشت در راستای نیل به اهداف توسعه پایدار روستایی: زیربخش زراعت، شهرستان آمل. فصلنامه روستا و توسعه، جلد13، شماره 3، صص130-109.
وفائی‌نژاد، ع. (1395). بهینه‌سازی الگوی کشت با استفاده از روش TOPSIS و الگوریتم ژنتیک بر مبنای قابلیت‌های GIS (مطالعه موردی: اراضی بخش جلگه، استان اصفهان). مجله اکو هیدرولوژی، جلد 3، شماره 1، صص 82-69.
سلطانی، غ.، زیبایی، م.، و کهخا، ا. (1378). کاربردبرنامه‌ریزی ریاضیدرکشاورزی. چاپ اول. تهران: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
کرامت زاده، ع.، چیذری، ا.، و میرزایی، ا. (1385). تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی با استفاده از مدل الگوی کشت بهینه تلفیق زراعت و باغداری: مطالعه موردی سد بارزو شیروان. فصلنامهاقتصادکشاورزیوتوسعه، جلد 54، صص 60-34.
کهنسال، م.، و محمدیان، ف. (1386). کاربرد برنامه‌ریزی آرمانی فازی در تعیین الگوی بهینه کشت محصولات زراعی. مجموعه مقالات ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، 8 آبان ماه 1386، مشهد، صص 15.
کهنسال، م.، سروری، ع. (1392). تعیین الگوی بهینه کشت محصولات عمده زراعی استان خراسان رضوی با استفاده از برنامه‌ریزی خطی چندهدفه فازی و تابع هذلولی. فصلنامه اقتصادی کشاورزی و توسعه، شماره 82، صص 151-131.
هاتف، ح.، سروری، ع.، و دانشور کاخکی، م. (1395). تعیین الگوی بهینه کشت محصولات زراعی استان خراسان رضوی بر اساس مزیت نسبی تولید. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 1، شماره 31، صص 191-176.
 
Akoz, O., and Petrovic, D. (2007). A fuzzy goal programming method with imprecise goal hierarchy. Journal of Operational Research, 181, 1427-1433.
Baibordi, M., Malakouti, M. J., AmirMokri, H., and Nafisi, M. (2000). Production and consumption of fertilizers in line with the objectives of sustainable agriculture. Train and equip the human resources department, the Research, Education and Extension Organization, Ministry of Agriculture, Karaj, Iran.
Basarir, A., and Gillespie, J. M. (2006). Multidimensional goals of beef and dairy producers: An inter-industry comparison. Journal of Agricultural Economics, 35(1), 103-114.
Beneke, R. B., and Winterboer, R. (1973). Linear programming applications to agriculture. Ames, Iowa: Iowa State University Press.
Biswas, A., and B. B. Pal, (2005). Application of fuzzy goal programming technique to land use planning in agricultural system. Journal of Management, 33, 391-398.
Black, J. R., and Hlubik, J. (1980). Basics of computerized linear programs for ration formulation. Journal of Dairy Science, 63, 1366-1378.
Deng, J. L. (1996), “Several problems on the research and development of grey systems”, in Liu, S.F. and Xu, Z.X. (Eds), New Developments in grey systems research, Press of Huangzhong University of Science and Technology, Wuhan, pp. 1-12.
Dhawan, K. C., and Kahlon, A. S. (1977). Some methodological issues in using linear programming, technique in Agriculture. Journal of Indian Agricultural Economics, 32, 147-159.
Gebru, A. M., Nigussie, D., and Derbew, B. (2017). Assessment of production practices of smallholder potato (Solanum tuberosum L.) farmers in Wolaita zone. Journal of Agriculture & Food Security, 6(31), 112-215.
Greig, L. (2009). An analysis of the key factors influencing farmer’s choice of crop, kibamba ward, Tanzania. Journal of Agricultural Economics, 60(3), 699-715.
Heady, E. O. (1954). Simplified presentation and logical aspects of linear programming technique. Journal of FarmEconomics, 36, 1035-1048.
Hirpa, A., Meuwissen, M. P. M., Van der Lans, I. A., Lommen, W. J. M., Oude Lansink, A. G. J. M., Tsegaye, A., and Struik, P. C. (2012). Farmers’ opinion on seed potato management attributes in Ethiopia: A conjoint analysis. Journal of Agronomy, 104(5), 1413-1427.
Huang, J. T., and Liao, Y. S. (2003). Optimization of machining parameters of Wire-EDM based on grey relational andstatistical analyses, International Journal of Production Research,41,8,1707-1720
Ignizio, J. P. (1976). Goal programming and extensions. MA, USA: Lexington D.C. Health.
Ilbery, B. W. (2008). Point score analysis: A methodological framework for analyzing the decision-making process in agriculture. Journal of Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, 68 (2), 66-71. 
Karali, E., Rounsevell, M. D. A., and Doherty, R. (2011). Integrating the diversity of farmers’ decisions in to studies of rural land use change. Journal of Procedia Environmental Sciences, 6, 136-145.
Malawska, A., Topping, C. J., and Nielsen, H.Ø. (2014). Why do we need to integrate farmer decision making and wildlife models for policy evaluation?. Journal of Land Use Policy, 38, 732-740.
Mason, R. O., and Mitroff, I. I. (1981). Challenging strategic planning assumptions. New York, Wiley
Mora, C., Andrefouet, S., Costello, M. J, Kranenburg, C., Rollo, A., Veron, J., Gaston, K. J., and Myers, R. A. (2006) Coral reefs and theglobal network of marine protected areas. Journal of Science, 312, 1750-1751.
 Nix, J. (1979). Farm management: the state of the art (or Science). Journal of Agricultural Economics, 30, 277-292.
Polhill, J. G., Sutherland, L., and Gotts, N. M. (2010). Using qualitative evidence to enhance and agent-based modelling system for studying land use change. Journal of Artificial Societies and Social Simulation, 13 (2), 10-25.
Renwick, S. (2019). Information use behavior of decision-makers for food security in the english-speaking caribbean: A study of trinidad and Tobago, Belize and Barbados. Journal of Agricultural & Food Information, 20(4), 1-23.
Romero, C. (1986). A survey of generalized goal programming. Journal of European Operational Research, 25, 183-191.
Romero, C. (2004). A General structure of achievement function for a goal programming model. Journal of European Operational Research, 153,675-686.
Ronner, E., Descheemaeker, K., Almekinders, C. J. M., and Ebanyat, Giller, K. E.(2018). Farmers’ use and adaptation of improved climbing bean production practices in the highlands of Uganda. Journal of Agricultural Ecosystem and Environment, 1(261), 186-200.
Rounsevell, M. D. A., Robinson, D. T., and Murray-Rust, D. (2012). From actors to agents in socioecological systems models. Philosophical transactions of the royal society. Journal of Biological Sciences, 367, 259-269.
Tadesse, Y., and Almekinders, C. M. (2017). Understanding farmers’ potato production practices and use of improved varieties in Chencha, Ethiopia. Journal of Crop Improvement, 31(5), 673-688.
Tadesse, Y., Rogier, P. O., Schulte, P., and Struik, C. (2016). The analysis of potato farming systems in Chencha, Ethiopia: Input, output and constraints. Journal of American Potato Research, 93(5), 436-447.
Tufa, A., Meuwissen, P. M., Meuwissen, M., Lommen, G. J. M., and Lans, A. (2012). Farmers’ opinion on seed potato management attributes in Ethiopia: A conjoint analysis. Journal of agronomy, 104 (5), 1413-1424.
Van Kooten, G. C., Schoney, R. A., and Hayward, K. A. (1986). An alternative approach to the evaluation of goal hierarchies among farmers. Journal of Agricultural Economic, 11, 40-49.
Wheeler, B. M., and Russel, J. R. M. (1977). Goal programming an agricultural planning. Journal of Operational Research, 28, 21-32.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 16، شماره 1
خرداد 1399
صفحه 23-40

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار