بررسی ویژگی‌های نوآوری پذیرش کشت نخود پاییزه در شهرستان روانسر، کرمانشاه (کاربست نظریه راجرز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 دانش آموخته دکتری توسعه کشاورزی، گروه ترویج و آموزش کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

شهرستان روانسر که در استان کرمانشاه واقع شده، به دلیل تولید نخود دیم، شناخته شده است. این در حالی است که کشت این محصول، عملکرد محدودی را در شهرستان روانسر نشان می­ دهد. لذا طرح جایگزینی نخود پاییزه با زراعت نخود بهاره در دستور کار سیاست‌گذاران کشاورزی قرار گرفته است. پس از گذشت یک دهه، آهنگ پذیرش نخود پاییزه، تنها 20 درصد از کل تولید نخود دیم در این منطقه است، بنابراین هدف از این مطالعه تلفیقی، کاربست نظریه راجرز در پذیرش کشت نخود پاییزه در میان کشاورزان شهرستان روانسر بود. در بخش کمیتعداد 170 کشاورز به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. در بخش کیفی نیز تعداد 10 کشاورز با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند برگزیده شدند. داده­ها با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته (بر اساس ویژگی­ های نظریه نوآوری راجرز) و نیز مصاحبه عمیق جمع‌‌آوری گردید. به‌منظور تجزیه و تحلیل داده­ ها در بخش کمیو کیفی به ترتیب از آمار توصیفی و تحلیل محتوا استفاده شد. نتایج نشان داد که به ترتیب هر پنج ویژگی نوآورانه نخود پاییزه (مشاهده‌پذیری، آزمون‌پذیری، سازگاری، مزیت نسبی و پیچیدگی) در پذیرش آن تأثیر داشته­اند. علاوه بر این، یافته­ ها در فاز کیفی نشان داد ویژگی­ های مشاهده­ پذیری و آزمون ­پذیری در مراحل اولیه تصمیم به پذیرش و ویژگی­ های سازگاری، مزیت نسبی و پیچیدگی در تداوم پذیرش نخود پاییزه نقش مهم‌تری داشته ­اند. به‌طور کلی، نظریه راجرز در خصوص تأثیر ویژگی­ های پنج­گانه نوآوری بر پذیرش، در شرایط نخود پاییزه تأیید شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigation of Innovation Characteristics of in Adoption of Winter Chickpea in Ravansar County, Kermanshah (Application of Rogers Theory)

نویسندگان [English]

  • s cheraghveysi 1
  • k zarafshani 2
  • L Sharafi 3
1 Former M. Sc. Student of Agricultural Education and Extension, Campus of Agriculture, Razi University, Kermanshah, Iran. Associate Professor
2 Associate Professor of Department of Agricultural Education and Extension, Campus of Agriculture & Natural Resources, Razi University, Kermanshah, Iran
3 Ph.D. Student of Agricultural Development, Department of Agricultural Extension & Education, Campus of Agriculture & Natural Resources, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Ravansar county in Kermanshah province is known for its rain-fed chickpea production. This variety has shown limited yield across Ravansar county. Therefore, agricultural policymakers have focused on winter variety of chickpea as an alternative to spring variety. However, during the past decade, the rate of adoption of winter chickpea has been limited to only 20% of all total rain-fed chickpea production in the region. Therefore, the purpose of this mixed method design was application of Roger’s Theory in adoption of winter chickpea among farmers in Ravansar county. In the quantitative part, 170 farmers were selected using simple random sampling whereas in the qualitative part a case study of 10 target farmers were interviewed using purposeful sampling method. Data was collected through a researcher-made questionnaire based on Roger’s Theory of Innovation Characteristics and in-depth interview. Descriptive statistics and content analysis were used to analyze quantitative and qualitative data, respectively. Results revealed that all five innovation characteristics (observability, trialability, compatibility, relative advantage, and complexity) were effective in winter chickpea adoption. Furthermore, qualitative results showed that observability and trialability were more influential during the early stage of decision-making and compatibility, relative advantage, and complexity were more influential during the sustainable adoption of winter chickpea. Overall, there is evidence to support Roger’s Theory of Innovation Characteristics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Word cloud analysis
  • Adoption process
  • Rogers’ theory
  • Innovation
آسیمه، م.، و نوری‌پور، م. (1396). تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش نوآوری‌ها : مورد کشت گلرنگ در دهستان بند امیر. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 10، شماره 3، صص 72-63.
احمدی، ک.، قلی‌زاده، ح.، عبادزاده، ح. ر.، حسین‌پور، ر.، عبدشاه، ه.، کاظمیان، آ.، و رفیعی، م. (1396). آمارنامه کشاورزی سال زرعی 95-1394، جلد اول: محصولات زراعی. تهران: وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات. قابل دسترسی در آدرس اینترنتی: .
بقایی، ل.، و آسودار، م. ا. (1386). رابطه نوآوری در منطقه کشاورزی زرقان فارس با توسعه استفاده از ماشین‌های کشاورزی. سومین کنفرانس دانشجویی مهندسی ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون. شیراز، دانشگاه شیراز،  29 فروردین، صص 10-1. 
بهبهانی‌ مطلق، م.، شریف‌زاده، م.، عبداله‌زاده، غ.، و محبوبی، م. (1395). واکاوی رفتار کشاورزان در پذیرش فناوری آبیاری تحت‌فشار در شهرستان دشتستان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 13، شماره 1، صص 103-89.
پزشکپور، پ. (1398). کاشت نخود پاییزه، فن‌آوری خلاقانه برای مبارزه با تنش خشکی و عملکرد بالاتر. مجله مروج، دوره 1، شماره 156، صص 26-20.
راجرز، ا.، و شومیکر، ف. (1971). رسانش نوآوری‌ها رهیافتی میان فرهنگی. ترجمه عزت اله کرمی و ابوطالب فنایی (1379)، چاپ دوم. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه (1395). آمارنامه کشاورزی استان. سازمان برنامه و بودجه استان کرمانشاه، معاونت آمار و اطلاعات.
صادق‌زاده اهری، د.، جهانگیری، ع.، سعید، ع.، کانونی، ه.، کریمی‌زاده، ر.، پزشکپور، پ.، فرایدی، ی.، محمودی، ع.، شبیری، س، س.، مصطفایی، ح.، صباغ‌پور، س، ح.، کرمی، ا.، رستمی، ب.، علی پور، س.، اشرفی، ج.، آرمیون، م.، بهرامی، ن.، پورعلی‌بابا، ح، ر.، مهدیه، م.، شهاب، م، ر.، و خیرگو، م. (1392). گزارشی از دستاوردهای بیست‌ساله تحقیقات حبوبات در کشور. 724-721، پنجمین همایش ملی حبوبات ایران 12 اسفند، کرج، ایران.
فتحی، ا.، طهماسبی، ا.، و تیموری، ن. (1395). تأثیر زمان کشت و تداخل علف­های هرز بر روی خصوصیات کیفی و کمی دانه برخی ارقام نخود در شرایط دیم. مجله زراعت دیم ایران، دوره 5، شماره 2، صص 155-135.
قاسمی، ش. (1389). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش کشت کلزا در شهرستان کرمانشاه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی کرمانشاه.
قربانی کلاهی، م.، رضایی مقدم، ک.، و آجیلی، ع. (1388). پذیرش خشکه‌کاری در زراعت برنج: مورد مطالعه استان خوزستان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 6، شماره 1، صص 69-59.
کانونی، ه. (1395). وضعیت حاضر و چشم‌انداز آینده زراعت و تولید نخود در کشور. ششمین همایش ملی حبوبات ایران، خرم‌آباد، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، 9 اردیبهشت، لرستان. قابل دسترسی در آدرس اینترنتی: <https://www.civilica.com/Paper-PUISE06-PUISE06_204.html<.
کرمی، ع.، رضایی مقدم، ک.، و ابراهیمی، ح. ر. (1385). پیش­بینی پذیرش آبیاری بارانی: مقایسه مدل­ها. مجله علوموفنونکشاورزیومنابعطبیعی، دوره 10، شماره 1، صص 89-71.
محبوبی، م.، ایروانی، ه.، رضوانفر، ا.، کلانتری، خ.، و محسنی ساروی، م. (1383). عوامل مؤثر بر رفتار پذیرش تکنولوژی‌های حفاظت خاک در حوزه آبخیز زرین گل استان گلستان. مجله منابع طبیعی ایران، دوره 57، شماره 4، صص 605-595.
مستخدمی، ن.، و رازقی، م. (1391). شناسایی مؤلفه‎‌های تأثیرگذار بر عدم پذیرش آبیاری قطره‌ای در بین باغداران شهرستان گرمسار. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 5، شماره 4، صص 58-49.
موسوی، س. ک.، پزشکپور، پ.، و شاهوردی، م. (1384). ارزیابی تأثیر تاریخ کاشت و رقم نخود دیم بر تداخل علف­های هرز. اولین همایش ملی حبوبات، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد، 30-29 آبان، صص 3-1.
میرزایی حیدری، م.، ملکی، ع.، طهماسبی، ا.، و فاضل، ش. (1390). تأثیر تراکم کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد رقم نخود دیم تحت شرایط کاشت بهاره و پاییزه در منطقه ایلام. پژوهش در علوم زراعی، دوره 3، شماره 12، صص 56-41.
یزدان پناه، م.، زبیدی، ط.، صلاحی مقدم، ن.، و روزانه، د. (1398). عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری آبیاری نوین توسط کشاورزان (مورد مطالعه شهرستان بهبهان). مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 15، شماره 1، صص 127-141.
 
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational behavior and human decision processes, 50(2), 179-211.
Asiabca, C., and Owens, M. (2002). Determinants of adoption behaviors of rural farmers in Negeria. Prossding of the 18 th Annual Conference. 26-30 May, Durban, South Africa, pp. 13-20.
Bartlett, J. E., Koterlik, J. W., and Higgins, Ch. C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. ITLPJ, 19(1), 43-50.
FAO (Food and Agricultural Organization). (2016). Pulses are praised for their health, environmental and economic benefits.How can their full potential be tapped?. Available at:  <http://www.fao.org>.  
Gaur, P. M., Tripathi, S., Gowda, C. L. L., Ranga, R. G. V., Sharma, H. C., Pande, S., and Sharma, M. (2010). Chickpea seed production manual. Patancheru 502 324, Andhra Pradesh, India: International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics. 28 pp. Available at:
Jamal, K., Kamarulzaman, N. H., Abdullah, A. M., Ismail, M. M., and Hashim, M. (2014). Adoption of fragrant rice farming: The case of paddy farmers in the east coast Malaysia. UMK Procedia, 1, 8-17.
Kanouni, H. (2016). Winter chickpea in Iran, current status and future prospects. International conference on Pulses, 15-20 April, Marrakesh, Morocco.. Available at: <https://slideplayer.com/slide/13260698/>.
Karki, L., Schleenbecker, R., and Hamm, U. (2011). Factors influencing a conversion to organic farming in Nepalese tea farms. Journal of Agriculture and Rural Development in the Tropics and Subtropics, 2, 113-123.
Karsh, B. T., Newenhouse, A. C., and Chapman, L. (2013). Barriers to the adoption of ergonomic innovations to control musculoskeletal disorders and improve performance. Applied Ergonomics, 44(1), 161-167.
Nowak, P. J. (1983). Adoption and diffusion of soil and water conservation practices. The Rural Sociologist, 2(3), 83-91.
Patil, S. L., Loganandhan, N., and Ramesha, M. N. (2016). Evaluation of chickpea varieties under compartmental bunding in rainfed situation. Legume Research-An International Journal, 39, 890-895.
Rimal, N. Sh., Kumar, Sh., Chahal, V. P., and Singh, V. (2015). Impact of adoption of improved varieties of chikpea (Cicer arietinum) on yield and income in Madhya Pradesh. Indian Journal of Agricultural Sciences, 85(4), 555-560.
Rogers, E. M. (2003). Diffusion of innovations (5th ed.). New York: Free Press.
Sadeghipour, O., and Aghaei, P. (2012). Comparison of autumn and spring sowing onperformance of chickpea (Cicer arietinums L.) varieties. International Journal of Biosciences, 2(6), 49-58.
Stevens, P. M., WilliAghaei, K. P., and Smith, M. C. (2000). Organizational communication and information process in an Internet-enabled environment. Psychology & Marketing, 17(7), 607-632.
Tutwiler, R. (1995). The great chickpea challenge: Introducing winter sowing in the Mediterranean Region. International Center for Agricultural Research in the Dry Area (ICARDA). P. O. Box 5466, Aleppo, Syria. Available at: <https://repo.mel.cgiar.org/handle/20.500.11766/8778>.
Venkatesh, V., and Davis, F. D. (2000). A theoretical extension of the technology acceptance model: Four longitudinalfield studies. Management Science, 46(2), 186-204.
Verkaart, S., Munyua, B. G., Mausch, K., and Michler, J. D. (2017). Welfare impacts of improved chickpea adoption: A pathway for rural development in Ethiopia?. Food Policy, 66, 50-61.