موانع کاربرد عملیات مبارزه بیولوژیک در مزارع برنج شهرستان ساری (موردکاوی زنبور تریکوگراما در مبارزه با آفت ساقه‌خوار)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانشیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات تهران

4 کارشناس ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، سازمان جهاد کشاورزی استان فارس

5 دانشجوی دکتری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی رامین اهواز

چکیده

مبارزه بیولوژیک آفات به عنوان یکی از روش‌های کلیدی در مدیریت تلفیقی آفات شناخته شده است. هدف این تحقیق ارزیابی موانع کاربرد عملیات مبارزه بیولوژیکی آفات در مزارع برنج است. در این تحقیق، داده‌ها به روش پیمایش و از طریق پرسشنامه جمع‌آوری شد. جمعیت مورد مطالعه شامل 2100 کشاورز برنج‌کار تحت پوشش طرح‌های مبارزه بیولوژیک در 14 روستای شهرستان ساری در سال 1392 بودند. با استفاده از فرمول کوکران و روش نمونه‌گیری خوشه‌ای با انتساب متناسب تعداد 138 نفر از کشاورزان به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. روایی صوری پرسشنامه بر اساس نظرات کارشناسان مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ساری و گروهی از اساتید دانشگاهی تایید شد. پایایی پرسشنامه برای مقیاس اصلی پرسشنامه (موانع استفاده از مبارزه بیولوژیک) با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 0/79 تأیید شد. نتایج نشان داد کشاورزان بیشتر به مشکلات حمایتی و ترویجی از قبیل «عدم تحویل به موقع زنبور به کشاورزان»، «هماهنگ نبودن گروه ترویج با بخش حفظ نباتات»، و مشکلات مهارتی «دشواری به دست آوردن پیک پرواز پروانه» اشاره کرده‌اند.نتایج تحلیل عاملی موانع نیز نشان داد که «ضعف خدمات حمایتی-ترویجی»، «ضعف امکانات فنی»، «مشکلات مهارتی» و «ناسازگاری محیطی» مجموعا 71/04 درصد واریانس مشکلات استفاده از مبارزه بیولوژیک را تبیین می‌کنند. در این زمینه نتایج آزمون‌های مقایسه‌ای نشان داد که جنسیت، سن، سابقه، تحصیلات، اندازه زمین، درآمد کشاورزی، داشتن اشتغال غیر کشاورزی، عضویت در نهاد‌های روستایی، شرکت در کلاس‌های ترویجی و تداوم روند پذیرش مبارزه بیولوژیک بر ادراک کشاورزان از مشکلات و موانع کاربرد روش‌های مبارزه بیولوژیک تأثیرگذار است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Barriers to Use of Biological Control in Rice Farms of Sari County (Case of Trichogramma spp to Control Stem Borer)

نویسندگان [English]

  • Gholam Hossein Abdollahzadeh 1
  • Mohammad Sharif Sharifzadeh 2
  • Hosein Ahmadi Gorji 3
  • Zahra Namjoyan Shirazi 4
  • Mojtaba Dehghanpour 5
1 Assistant Professor, University of Agricultural Science and Natural Resources
2 Associated Professor, Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources
3 , Ph.D. Candidate, Islamic Azad University, Branch of Tehran Research Sciences
4 M.Sc. of Agricultural Extension and Education, Organization of Agri-Jihad Fars Province
5 Ph.D. student, Ahvaz Ramin University of Agricultural Science and Natural Resources
چکیده [English]

Pest biological control is identified as key strategies for Integrated Pest Management. This study aimed to assess barriers of pest biological control in rice farms. Data were gathered by survey techniques through questionnaire. Subjects for this study were rice growers who used pest biological control programs in 14 villages of Sari County in 2013. Using Cochran formula and cluster random sampling method with optimizes allocation 138 farmers were selected as sample of this research. Face validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts of Agri-Jihad management of Sari County and some faculty members. The reliability of main scale of questionnaire (barriers to use of biological control) verified based on calculated Cronbach's alpha coefficient was 0.79. The results revealed that farmers perceived the supportive and extension problems such “tack of timely delivery of Trichogramma spp”, “lack of coordination between extension department and plant protection departments” and lack of skill such “difficulties to obtain of fly peak for butterfly” as the main barriers. The results of factor analysis showed that the “inadequate of supportive and extension services”, “inadequate technical facilities”, “skill problems” and “climate incompatibility” explained 71.04% variance related to barriers to use of biological pest control. The results of comparative tests showed that variables such: gender, age, farming experience, education, land size, farm income, non-farm employment, membership in rural institution, participation in extension program as well as continues trend in adoption of biological control were found to be the major factors affecting the farmers perceived biological pest control barriers

کلیدواژه‌ها [English]

  • Integrated Pest Management
  • biological control
  • Barriers and Problems
  • Rice Cultivation

مراجع

اتحادی، م.، روستا، ک.، و محمد قلی نیا، ج. (1390). بررسی اثربخشی رهیافت مدرسه مزرعه کشاورز در گسترش مدیریت تلفیقی آفات از دیدگاه کشاورزان: مورد مطالعه استان سیستان و بلوچستان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 7، شماره 1،         صص 40-27.
اسدپور، ح. (1390). بررسی عوامل اقتصادی-اجتماعی مؤثر در گسترش فنآوری مبارزه بیولوژیک علیه آفت کرم ساقه‌خوار در مزارعه برنج استان مازندران. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، جلد 19، شماره 76، صص 252-231.
پزشکی‌راد، غ.، مسایلی، م.، و یعقوبی، ج. (1386). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر پذیرش مبارزه تلفیقی علیه کرم ساقه‌خوار برنج توسط کشاورزان استان اصفهان. مجله علوم کشاورزی ایران، ویژه اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد 37-2، شماره 1، صص 33-27.
خالدی، م. (1378). بررسی عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری مبارزه بیولوژیک با کرم ساقه خوار برنج. پایان نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی کرج، دانشگاه تهران.
دین‌پناه، غ. (1386). طراحی الگوی بهینه رهیافت مدرسه مزرعه کشاورز (FFS) در پذیرش مبارزه بیولوژیک با آفت برنج در شهرستان ساری. رساله دکتری رشته ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
رزاقی بورخانی، ف.، رضوانفر، ا.، و شعبانعلی فمی، ح. (1391). بررسی نقش عوامل ترویجی در پذیرش فن‌آوری‌های مدیریت تلفیقی آفات در میان شالیکاران شهرستان ساری. مجله تحقیقاتاقتصادوتوسعهکشاورزیایران، جلد 43-2، شماره 3، صص 446-435.
شریفی، م. شریف­زاده، ا.، محبوبی، م. ر.، و عبدالله­زاده، غ. (1386). بررسی مدیریت تلفیقی آفات برنج از سوی کشاورزان در استان فارس. چاپ در دومین کنفرانس ملی کشاورزی بومی ایران، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 26-25 مهر، گرگان.
صالحی، س.، رضایی مقدم، ک.، و حیاتی، د. (1389). کاربرد مدل اصلاح شده پذیرش فناوری برای پیش‌بینی تمایلات رفتاری و ایستارهای زیست‌محیطی کارشناسان کشاورزی. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 6، شماره 1، صص 29-15.
ویسی، ه.، محمودی، ح.، و شریفی مقدم، م. (1389). تبیین رفتارکشاورزان در پذیرش فناوری‌های مدیریت تلفیقی آفات. مجله تحقیقاتاقتصادوتوسعهکشاورزیایران، جلد 41-2، شماره 4، صص 490-481.
ویسی، ه.، مهدوی دامغانی، ع.، لیاقتی. ه.، و صباحی، ح. (1388). تحلیل علل عدم پذیرش فناوری‌های مدیریت تلفیقی آفات در میان شالیکاران استانهای گیلان و مازندران. علوم محیطی، جلد 7، شماره 1، صص 56-45.
 
Bentley, J.W., and Andrews, K.L. (1991). Pests, peasants and publications: Anthropological and entomological views of an integrated pest management programme for small scale-scale Honduran farmers. Human Organization, 50, 113–124.
Braian, H. H. (2008). Yield response and production risk: an analysis of integrated pest management in cotton. Journal of Agricultural and Resource Economics, 19 (2), 313-326.
Brodt, S., Klonsky, K., and Tourte, L. (2006). Farmer goals and management styles: Implications for advancing biologically based agriculture. Agricultural Systems, 89, 90-105.
Escalada, M.M., and Heong, K.L. (1994). New developments and need for training in IPM. Proceedings of the 16th session of FAO/UNEP Panel of Experts on Integrated Pest Control, 25–29 April, FAO, Rome.
Goodell, G.E. (1984). Challenges to integrated pest management research and extension in the Third World: Do we really want IPM to work? Bulletin Entomological Society of America, 30, 18–26.
Greiner, R., and Gregg, D. (2011). Farmers’ intrinsic motivations, barriers to the adoption of conservation practices and effectiveness of policy instruments: Empirical evidence from northern Australia. Land Use Policy, 28, 257-265.
Greiner, R., Patterson, L., and Miller, O. (2009). Motivations, risk perceptions and adoption of conservation practices by farmers. Agricultural Systems, 99, 86-104.
Grieshop, J.I., MacMullan, E., Brush, S., Pickel, C. and Zalom, F.G. (1990). Extending integrated pest management by public mandate: A case study from California. Society and Natural Resources, 3, 33-51.
Kenmore. P.E., Gallangher, K.D., and Ooi, P.A.C. (1995). Empowering farmers: Experiences with integrated pest management. Entwicklung and Landlicher Raum 1/95, 27–28.
Lacewell, R.D., and Taylor, C.R. (1980). Benefit-cost analysis of Integrated Pest Management programs. Proceedings of Seminar and Workshop. CICP-USAID: 283–302.
Lou, Y. G., Zhang, G. R., Zhang, Q., Hu, Y. and Zhang, J. (2013). Biological control of rice insect pests in China. Biological Control, 67, 8–20.
Malone, S., Herbert, D.A., Jr., and  Pheasant, S. (2004). Determining adoption of integrated pest management practices by grains farmers in Virginia. Journal of Extension, 42, 1–7.
Marra, M., Panell, D., and Ghadim, A. (2003). The economics of risk, uncertainty and learning in the adoption of new agricultural technologies: where are we on the learning curve? Agricultural Systems 75: 215–234.
Matteson, P.C., Gallagher, K.D., and Kenmore, P.E. (1994). Extension of integrated pest management for pant hoppers in Asian irrigated rice: Empowering the user. In: Denno, R.F. and Perfect, T.J. (eds), Ecology and Management of Plant hoppers, Chapman and Hall, London.
Merchant, M.E., and Teetas, G.L. (1994). Perception of Texas farmers and pest management advisors on integrated pest management of sorghum insect pests. South Western Entomology, 19, 237–248.
Noorhosseini Niyaki, S. A., Allahyari, M. S., and Sabouri, M. S. (2010). Factors Influencing the Adoption of Biological Control of Rice stem borer (Chilo Suppressalis) in Talesh Region, Iran. International Journal of Agricultural Science and Research, 1(1), 49-58.
Norris, R.F., Caswell-Chen, E.P., and Kogan, M. (2003). Concept in integrated pest management. Prentice-Hall of India Private Ltd, New Delhi.
NRI (Natural Resources Institute). (1992). Integrated pest management in developing countries: Experience and prospects. Natural Resources Institute, Chatham, UK.
Pannell, D.J. (2003). Uncertainty and adoption of sustainable farming systems. In: Babcock, B.A., Fraser, R.W., Lekakis, J.N. (Eds.), Risk Management and the Environment: Agriculture in Perspective. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, The Netherlands: 67-81.
Pannell, D.J., Marshall, G.R., Barr, N., Curtis, A., Vanclay, F., and Wilkinson, R. (2006). Understanding and promoting adoption of conservation technologies by rural landholders. Australian Journal of Experimental Agriculture, 46, 1407-1424.
Peshin, R. (2005). Evaluation of dissemination of insecticide resistance management technology in cotton crop in punjab. Ph.D Dissertation, Punjab Agricultural University, Ludhiana.
Peshin, R., and Kalra, R. (2000). Integrated pest management: Adoption and its impact on agriculture. Classical Publishing Company, New Delhi.
Peshin, R., Bandral, R. S., Zhang, W., Wilson, L., and Dhawan, A. K. (2009). Integrated pest management: A global overview of history, programs and adoption. In: Peshin, R., Dhawan, A. K (Eds) Integrated pest management: innovation-development process, Vol 1. Springer-Verlag, Berling, Germany.
Pimentel, D. (1991). CRC Handbook of pest management in agriculture, 2nd ed., Vol. IIIrd, CRC Press, Boca Raton. FL.
Salami, H. A., and Khaledi, M. (2001). Impact of biological technology of chilo suppressalis control on pesticides use: Case study in Mazandaran Province. Quarterly Journal of Agricultural Economic Studies, 9 (1), 247-270.
Sharifi-Mogadam, M., and Delavari, L. (2006). Agroecosystem Analyze In Sustainable Agricultural Economic With IPM/FFS. The proceedings of the 2ths national conference of Agro-ecology of Iran- Gorgan. 15-16 Dec.
van de Fliert E. (1993). Integrated pest management: farmer field school generate sustainable practices. Wageningen Agricultural University Papers, 93.3.
van Eeden, M., Korsten, L. (2013). Factors determining use of biological disease control measures by the avocado industry in South Africa. Crop Protection, 51, 7-13.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار