ارزیابی پیامدهای اجتماعی-اقتصادی تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی کشاورزان پیشرو استان البرز: کاربرد مدل کرک پاتریک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره) سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی کشاورزی یکی از روش ­های آموزشی نوآورانه برای انتقال دانش و فناوری­ های نوین به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی است. این روش آموزشی "مزرعه محور" بوده و برای آموزش عملی فناوری­ های نوین به بهره­ برداران بکار رفته است و دارای جنبه­ های تفریحی و انگیزه­ بخش می­باشد. در سال ­های 1392-1398 مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره) وزارت جهاد کشاورزی تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی را جهت آموزش بهره­ برداران پیشرو واحدهای سبزی و صیفی برگزار کرد. ارزشیابی تأثیرات اقتصادی- اجتماعی این برنامه آموزشی، ابزار مناسبی برای تعیین میزان دستیابی به اهداف، نقاط قوت و ضعف این برنامه برای توسعه این برنامه آموزشی بود. برای این منظور تحقیق حاضر با روش آمیخته انجام شد. در بخش کیفی از تحلیل محتوا استفاده شد و جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان خبره شرکت­کننده در تورها بود. در بخش کمی نیز از روش پیمایشی استفاده شد و جامعه آماری شامل بهره‌برداران پیشرو شرکت ­کننده در تورها بود (302= N). حجم نمونه از طریق فرمول کوکران تعیین شد ( 100= n). ابزار سنجش در مرحله کمی پرسشنامه محقق ساخته بود که اعتبار ظاهری به‌وسیله پانل متخصصان در مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره) و سازمان جهاد کشاورزی استان البرز و پایایی آن نیز از طریق محاسبه ضریب کرونباخ آلفا (0/87) تأیید شد. نتایج بخش کیفی نشان داد؛ مهم‌ترین نقاط ضعف تورهای برگزار شده در حوزه‌های: مدیریت اجرایی، زمان­ بندی، ارزشیابی مستمر، زیرساختی و تبلیغاتی و مهم‌ترین نقاط مثبت؛ توسعه علمی، توسعه مشارکت و بهبود ارتباطات، توسعه تجارب یادگیری و کارآفرینی بود. همچنین نتایج نشان داد که تورهای آموزشی در هر چهار سطح مدل ارزشیابی کرک پاتریک (واکنش، یادگیری، رفتار و نتایج) امتیاز متوسط به بالا را کسب کرده­ اند. میانگین ارزیابی مرحله رفتار و نتایج که مستلزم به‌کارگیری فناوری­ های آموزش داده شده و روشن شدن نتایج و دستاوردهای اقتصادی و فنی حاصل از این به‌کارگیری است، با توجه به زمان­بر بودن این تغییرات، اندکی پایین­تر از مراحل واکنش و یادگیری بود. همچنین در هر چهار شاخص مدل، میانگین رتبه ­ای افرادی که دارای تحصیلات کشاورزی بودند بالاتر از افرادی بود که در سایر رشته­ ها تحصیل‌کرده بودند ولی تنها در بعد واکنش و رفتار این اختلاف معنادار و محسوس بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Socio-economic Impacts of Training, Extension, and Research Tours of Progressive Farmers in Alborz Province; Application of Kirkpatrick Model

نویسنده [English]

  • S. D Hajimirrahimi
Faculty Member of Emam khomeini Higher Education Center (IHEC), ARRRO, Karaj, Iran.
چکیده [English]

Agricultural training, extension, and research tours are one of the innovative education methods for transferring new knowledge and technologies to agricultural producers. This educational approach is "farm-oriented" and is used for practical training of new technologies to the beneficiaries. Also, this approach is of entertaining and motivational significance. From 1392 -1398, Imam Khomeini Higher Education Center (IHEC) of Agricultural Jihad Ministry organizes educational, extensional, and research tours to train progressive farmers. Assessing the socio-economic impact of these training programs can be an appropriate tool to determine the level of achievement of goals and strengths and weaknesses of this program. For this purpose, a mixed method-based research was conducted. The statistical community in the qualitative section included managers and experts participating in the tours. In the quantitative phase, the statistical population included the progressive farmers participating in the tours held during 1392 -1398 (N= 302). Using Cochran's formula, the sample size was estimated (n=100). The measurement tool in the quantitative stage was a researcher-made questionnaire whose validity and reliability were tested and confirmed. Based on the axial coding in the qualitative part of the research, deficiencies related to the executive management, scheduling, evaluation, infrastructure, and advertising were the most important weaknesses of the tours. Also, scientific development, development of participation and improvement of communication, development of learning experiences, and development of entrepreneurship were the most important positive impacts of tours. The results of the quantitative part of the research demonstrated that the educational tours in all four levels of the Kirkpatrick evaluation model (reaction, learning, behavior, and results) have obtained scores higher than the mean. The scores related to the evaluation and result stages (which require the use of technologies and clarification of the economic and technical results and achievements of this application) were slightly lower than the scores of the reaction and learning stages. These results is related to the time-consuming nature of these changes. Furthermore, in all four stages of the Kirkpatrick model, the mean rank of those who had agricultural-related education was higher than those who had studied in other fields. However, these difference were statistically significant only in the reaction and behavior stages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Educational tours
  • Progressive farmers
  • Socio-economic impacts
  • Educational new technologies

مراجع

ابراهیمی، م. ر.، فراتی. ح.، و جوکار، ع. ا. (1395). ارزشیابی اثربخشی برنامه­های آموزشی؛ مطالعه موردی: شرکت ذوب‌آهن اصفهان. همایش کنگره علوم اسلامی، علوم انسانی، تهران، 1 آذرماه، صص8-1.
ابیلی، خ.، غلامعلی لواسانی، م.، غلامی، غ.، و حسینی، ج. (1395). بررسی اثربخشی دوره­های آموزش سرپرستی و ارائه راهکارهای مناسب جهت بهبود آن( مطالعه موردی: شرکت ملی گاز ایران). فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت. سال 7، شماره 27، صص 74-51.
ادهم ملکی، م.، خسروی پور، ب.، و سلطانی، ف. (1400). عوامل بازدارنده و پیشبرنده مدیریت مشارکتی منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی )مطالعه موردی: دشت مرغاب، استان خوزستان(. مجله جغرافیا و روابط انسانی، دوره 3، شماره 4، صص 423-419.
ایمان، م. ت.، و محمدیان، م.(1387). روش­شناسی نظریه بنیانی. نشریه روش­شناسی علوم انسانی(حوزه و دانشگاه)، جلد 14، شماره 56، 54-31.
جلالی، ر. (1391). نمونه­گیری در پژوهش­های کیفی. مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت، دوره 1، شماره 4، صص 320-310.
چراغی،ط.، اشراقی سامانی، ر.، پورسعید، ع.، آرایش، م.ب.، و واحدی، م. (1399). تأثیر کارگاه آموزشی در تولید گیاهان دارویی در اشتغال و پایداری معیشت یاریگران عشایر ایلام. مجله مدیریت آموزش کشاورزی، سال 12، شماره 54، صص 66-53.
حاجی­میررحیمی، س. د. (1394). ترویج، آموزش و کارآفرینی کشاورزی. کرج: انتشارات نشر آموزش کشاورزی و به آفرین.
حامدی اوغولبیک، ع. (1392). ارزیابی فاکتورهای مؤثر بر اثربخشی دوره­های آموزشی تلقیح مصنوعی دام در استان زنجان. نشریه علوم دامی (پژوهش و سازندگی)، شماره 99، صص 68- 63.
خداوردیان، م. ر.، فلسفی، پ.، رحمانی، ص. ا.، و جنگچی کاشانی، س. (1400). بررسی نقش ترویج کشاورزی در نظام برنامه‌ریزی و سیاست­گذاری وزارت جهاد کشاورزی. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 17، ویژه­نامه، صص 75-51.
دری، م.، و رحمتی، ن. (1397). تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی بهره­برداران بخش کشاورزی در سال 1396. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، کرج.
روستا، ک.، و حاجی­آبادی، م. (1392). بررسی روش­ها و تکنیک­های ترویجی تأثیرگذار بر دانش، نگرش و مهارت بهره­برداران، درباره مدیریت پایدار منابع طبیعی(مطالعه موردی استان خراسان جنوبی). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 44، شماره 4، صص 677-665.
صیدی، م. ر.، برادران، م.، و یزدان‌پناه، م. (1399). تدوین برنامه‌های عملیاتی جهت رعایت اخلاق در کشاورزی: مورد مطالعه روستای تلبومه استان خوزستان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 16، شماره 1، صص 181-167.
عباسی رستمی، ع. ا.، احمدپور، ا.، و شریف­زاده، م. ش. (1395) تحلیل اثربخشی فعالیتهای آموزشی ترویجی پیرامون ارتقای سطح دانش کشاورزان توتونکار با مدل­یابی معادلات ساختاری. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-47، شماره 3، صص 706-695.
عزیزی خالخیلی، ط. (1396). بررسی اثربخشی آموزش­های شغلی کشاورزان (مورد مطالعه: آموزش تولید ورمی­کمپوست در شهرستان پاسارگاد). راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی، جلد 4، شماره 7، صص 47-39.
علیپور، ع. (1397). ارزشیابی اثربخشی دوره‌های ترویجی بهره‌برداران کشاورزی؛ مطالعه موردی استان‌های مازندران، اصفهان، زنجان، خوزستان  و خراسان رضوی. طرح پژوهشی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی.
فرنیا، م. ع.، ملی آوارسین، ص.، و فرشباف­جور، و. (1392). ارزیابی اثربخشی دوره­های آموزشی برگزار شده برای شرکت­های تعاونی استان آذربایجان شرقی. مجله آموزش و ارزشیابی، سال 6، شماره 21، صص 43-27.
فلسفی، پ .(1393). ضرورت بازمهندسی نقش و جایگاه آموزشگران کشاورزی در نظام آموزش مهارتی. نشست تخصصی توسعه اثربخشی آموزش­های علمی- کاربردی. مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره)، برگزار شده در مرکز آموزش جهاد کشاورزی استان تهران (شهید زمانپور).
قنبری، ی.، و برقی، ح.(1388)، بررسی عوامل مؤثر بر افزایش بهره­وری آموزش­های روستایی. مجله راهبرد یاس، شماره 18، صص 165-153.
مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره)"(1393). "مستند تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی سال 1392". کرج: تهیه شده در معاونت پژوهشی و کارآفرینی مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره).
محمدی، ی.، و عواطفی اکمل، ف. (1400)  تحلیل موانع اثربخشی دوره­های ترویج کشاورزی در استان کرمانشاه. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 17، ویژه­نامه، صص 38-27.
معاونت آموزش و ترویج کشاورزی. (1400). خلاصه گزارش عملکرد معاونت آموزش و ترویج کشاورزی در سال 1399. دفتر شبکه دانش و رسانه‌های ترویجی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران.
مؤمنی هلالی، ه.، عباسی، ع.، و علیلو، ج. (1396). ارزیابی اثربخشی طرح همگام با کشاورز شالی‌کاران آمل. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 42، صص 42-27.
نوروزی، ع.، حاجی­میررحیمی، س. د،. و دریایی، ع. (1396). ویژه­نامه تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی بهره­برداران بخش کشاورزی. کرج: مرکز آموزش عالی امام خمینی(ره)، انتشارات اسرار علم.
 
Andreas M. R. (2003). Validity and reliability tests in case study research: A literature review with “hands-on” applications for each research phase. Qualitative Market Research, an International Journal, 6(2), 75-86.
Dick, W., and Johnson, B. (2007). Evaluation in instructional design: The impact of kirkpatricks four level model. In R. A. Reiser, Trend and Issues in Instructional Design. New Jersey: Parson Prentice.
FAO. (2017). Food and agriculture. Driving action across the 2030 Agenda for sustainable development. Rome: Food and Agriculture Organization.
Goodman, D., DuPuis, E. M., and Goodman, M. K. (2014). Alternative food networks: Knowledge, practice, and politics. London and New York: Routledge.
Johnson, R. B., Onwuegbuzie, A. J., and Turner, L. A. (2007). Toward a definition of mixed methods research. Journal of. Mix Methods Researche., 1(2),112-133.
Kavwanga, E. S. Y., Sebastina, C., Aissetou, Y., James, A., and Joyce, P.  M. (2013). Effectiveness of agricultural and natural resources management training in Zambia. The Journal of Agricultural Education and Extension, 19 (1), 3751.
Kirkpatrick, D. (2006). Evaluating training programs: The four levels. San Francisco:  Berrett- Koehler Publishers.
Lamm, K. W., Carter, H. S., and Lamm, A. J. (2016). Evaluating Extension based leadership development programs in the southern United States. Journal of Agricultural Education, 57(1), 121-136.
Medhi, S. (2017). Effectiveness of training programmes of Krishi Vigyan Kendra (KVK) towards Socio-economic development of farmers in Meghalaya. Economic Affairs, 62(4), 677-682.
Oreszczyn, S., Lane, A., Carr, S. (2010). The role of networks of practice and webs of influencers on farmers „engagement with and learning about agricultural innovations. Journal of Rural Studies, 26(4), 404-417. Doi: https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2010.03.003
Peter, K., John, V., George, G., Luke, H., Shawn, M., and Spencer, G. (2021). Impact of calf housing improvement and farmer training on finances, management and animal welfare perceptions of Kenyan smallholder dairy farmers. Journal of Development and Agricultural Economics, 13(2), 119-129.
Shahzad, M., Iftikhar, M., Khan, G. A., and Ahmad, R. (2018). Effctiveness of farmers' training on the adoption of improved potato technology in Tehsil Kasur. Journal of Agricultural Research, (03681157), 56(1).
Singh, K., Peshin, R., and Saini, S. K. (2011). Evaluation of the agricultural vocational training programmes conducted by the Krishi Vigyan Kendras (Farm Science Centres) in Indian Punjab. Journal of Agriculture and Rural Development in the Tropics and Subtropics (JARTS), 111(2), 65-77.
Strauss, A. L., and Corbin, J. (2008). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. New York: Sage.
Surur, O. O. (2007). Effectiveness of agricultural development training program: The cases of teff and livestock farmers of Alaba Woreda, Southern Ethiopia, A Thesis submitted to the faculty of Agriculture,
Department of Rural Development and Agricultural Extension (RDAE), School of Graduate Studies, Haramaya University, Ethiopia.
Van den Berg, H., Phillips, S., Dicke, M., and Fredrix, M. (2020). Impacts of farmer field schools in the human, social, natural and financial domain: A qualitative review. Food Security, 12, 1443-1459.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 18، شماره 1
شهریور 1401
صفحه 143-159

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار