ارزیابی اثربخشی مدیریت مزارع کشاورزی بر مبنای پهنه‌بندی دشت‌ها: مورد مطالعه شهرستان پاسارگاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

چکیده

ارزیابی و پایش مستمر، روشی برای سنجش پیشرفت پروژه و میزان دستیابی به اهداف سازمان است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی میزان اثربخشی طرح مدیریت مزارع کشاورزی بر مبنای پهنه ­بندی دشت­ها در دشت کمین (شهرستان پاسارگاد) صورت گرفته است. روش انجام این پژوهش توصیفی‌ـ ‌تحلیلی، پیمایش بوده است. جامعه آماری تحقیق، بهره‌برداران دشت کمین شهرستان پاسارگاد بوده­ اند که با استفاده از روش نمونه­ گیری تصادفی و فرمول نمونه‌گیری کوکران، داده‌های 150 بهره ­بردار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. داده­ های لازم در این تحقیق با استفاده از پرسشنامه جمع­ آوری شد. روایی پرسشنامه از طریق چند نفر از اساتید دانشگاه مورد تأیید قرار گرفت و پایایی متغیرها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به میزان 0/71 الی 0/81 محاسبه شد. برای تجزیه و تحلیل کمی داده ­ها از روش­ های آمار توصیفی و استنباطی استفاده گردید. یافته­ های پژوهش نشان می­ دهد که بیش از 54 درصد از بهره‌برداران، آشنایی در حد متوسط و زیاد با طرح مدیریت دشت­ها بر مبنای پهنه‌ داشته ­اند. مهم‌ترین روش ­های آشنایی بهره‌برداران با این طرح، معتمدان محلی هستند. همچنین نتایج بررسی میزان مشارکت در طرح مشخص کرد که مشارکت بهره‌برداران نسبتاً پایین و بیشترین میزان مشارکت بهره‌برداران، در مرحله اجرای طرح بوده است. بر اساس نتایج، در مجموع میزان رضایتمندی از طرح، در حد بالا ارزیابی شده است. یافته مهم پژوهش نشان می ­دهد که بهره­ برداران، طرح را اثربخش ارزیابی نموده ­اند. آگاه ­سازی بهره ­برداران از وظایف و اهداف طرح، اعتمادسازی نسبت به کارشناسان، تدوین برنامه­ های توانمند‌سازی و به رسمیت شناختن و رعایت جایگاه بهره­ برداران در فرآیند تصمیم گیری و اجرای طرح، از پیشنهاد‌های این پژوهش می ­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness Appraising of Agricultural Farms Management Based on Plains Parceling: The Case of Pasargad County

نویسنده [English]

  • A Bakhshi Jahromi
Assistant Professor, Socio-economic and Agricultural Extension Research Department, Fars Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Continuous evaluation and monitoring is a way of measuring project progress. The purpose of this study was to evaluate and monitor the plain management project based on agricultural parcels in the Kamin plain of Pasargad County, Iran. This descriptive-analytical research was based on survey technique. The statistical population of the study consisted of Pasargad plain’s farmers; out of them, 150 farmers sampled using Cochran formula. Data was collected using a researcher-made questionnaire. The validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts and the reliability of the variables was calculated and confirmed by Cronbach's alpha coefficient (0.71 to 0.81). Descriptive and inferential statistics were used to analyze the data. The research findings showed that more than 54 % of the farmers have moderate and high familiarity with the plain parcel-based management Project. According to findings, local trusted farmers were the most important reference to familiarize farmers with the project. Furthermore, the results of the survey showed that although the total participation index was low, the highest participation rate belonged to the stage of project implementation. The results of the research also showed that overall satisfaction of farmers with parcel-based management Project is high. The most important finding of the research revealed that farmers have assessed the project to be effective. Informing the farmers about the tasks and objectives of the project, providing confidence to the experts, developing empowerment programs, and recognizing and respecting the position of the farmers in the decision-making and implementation process are some of the most significant practical recommendations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural parcels
  • Effectiveness
  • Evaluation
  • New agricultural extension system

مراجع

احمدی، ش.، و فاضل ­نیا، غ. (1396). ارزیابی فعالیت ­ها و کارکردهای خانه­ های ترویج روستایی (مطالعه موردی: شهرستان زابل). پژوهش ­های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره 2، صص 389-371. DOI: 10.22059/JHGR.2017.56016
بخشی جهرمی، آ. (1398). بررسی پتانسیل و شیوه خصوصی ­سازی خدمات ترویجی در شرکت­های خدمات مشاوره­ای فنی و مهندسی کشاورزی. گزارش نهایی طرح پژوهشی چاپ نشده: سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
پورفاتح، ن.، سیداسحاقی، ع. ر.، و عظیمی، ن. (1401). نظام نوین ترویج و توسعه رسانه‌های آموزشی ترویجی. فصلنامه علمی‌پژوهشی مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 61، صص 154-141. 10.22092/JAEAR.2022.128419 DOI:
حاجی میررحیمی، س. د. (1395). بررسی سطح رضایت روستاییان دامدار از فعالیت های آموزشی- ترویجی سازمان جهادکشاورزی استان قم. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 47 ، شماره 1، صص 125-109.
جعفری، ن.، کرمی، ع.، و کشاورز، م. (1399). اثرات طرح نظام نوین ترویج کشاورزی بر ارتقای دانش و تغییر رفتار کشاورزان استان فارس. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 16 ، شماره 2، صص 38-21. DOI: 10.22034/IAEEJ.2020.243857.1551
رضایی‌مقدم، ک.، و فاطمی، م. (1398). راهبردهای بهبود نظام نوین ترویج کشاورزی ایران. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 15، شماره 2، صص 251-223. DOI: 10.22034/IAEEJ.2020.199832.1450
زرافشانی،ک.، علی‏ بیگی، ا. ح.، رنجبر، ز.، و سلیمانی، ع. (1390). سنجش انتظارات کشاورزان از شرکت ‏های خدمات مشاوره‏ای فنی و مهندسی کشاورزی (مطالعه موردی شهرستان اسلام ‏آباد غرب. فصلنامه روستا و توسعه، دوره 14، شماره 4، صص 83-67.
سلوکی، م.، و چیذری، م. (1390). بررسی اثربخشی فعالیت های آموزشی- ترویجی در ارتقا سطح دانش اعضای تعاونی‌های تولیدی کشاورزی استان سمنان. مجله پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 13-1، شماره 4، صص 14-1.
شاه‌پسند، م. ر.، علیپور، ح.، نعمتی، ع.، بخشی جهرمی، آ.، یعقوبی، و.، و حسین‌پور، و. (1400). دیدگاه مروجان نسبت به شایستگی‌های مورد نیاز در پهنه‌ی عملیاتی ترویج کشاورزی. فصلنامه علمی‌پژوهشی مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 56، صص 110-91.
طاهری، ز.، عباسی، ع.، بیژنی، م.، و قاسمی، ج. (1401). راهکارهای بهبود فرآیند مدیریت دانش در نظام نوین ترویج کشاورزی (مورد مطالعه استان زنجان). مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 18/ ویژه نامه، صص68-59.
طهماسبی، م.، ابراهیم‌نژاد م.، خبیری، ع.، سیداسحقی، ع. ر.، پورفاتح، ن.، نوری، ح.، بابائیان، س.، بصام، س. ج.، جعفری، ا.، و پارسانیک، ش. (1398). عملکرد نظام نوین ترویج کشاورزی و منابع طبیعی در سال 1397. تهران: موسسه آموزش و ترویج کشاورزی.
علیزاده، ن.، علیپور، ح.، نیکویی، ع.، حاجی میررحیمی، د.، بخشی‌جهرمی، آ.، و حسن‌پور، ب. (1397). شناسایی چالش‌ها و الزامات ترویج کشاورزی و آسیب شناسی وضع موجود نظام نوین ترویج کشاورزی ایران. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 14، شماره 2، صص 35-2 .                          DOI: 20.1001.1.20081758.1397.14.2.2.9
علیزاده، ن.، علیپور، ح.، میرترابی، م.، و موذن، ز. (1397). مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تحول نظام ترویج کشاورزی ایران.  مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 49، شماره 2، صص 345-341. DOI: 10.22059/IJAEDR.2018.242561.668493
عزیزی خالخیلی، ط. (1396). بررسی اثربخشی آموزش­ های شغلی کشاورزان (مورد مطالعه: آموزش تولید ورمی ­کمپوست در شهرستان پاسارگاد). راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی، دوره 4، شماره 7، صص 47-39.DOI: 10.29252/jea.4.7.39
عزیزی، ش.، سروری، ع.، نظیفی، ح.، جهانی، ر.، و رزمجو، ا. (1395). نقش نظام نوین ترویج کشاورزی در توانمندسازی بخش کشاورزی در عرصه‌های تولیدی مطالعه موردی (حوزه مرکز جهاد کشاورزی انجیرلو)، ششمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران ملاحظات ترویج در پایداری کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست، شیراز، دانشگاه شیراز، 5 تا 6 آبان 1395.
قاسـمی، ج.، طهماسـبی، م.، درجانی، ع.، امیری لاریجانی، ب.، سـرافرازی، ع.، و بنی‌هاشـم، ف. (1397). طرح نظام نوین ترویـج کشـاورزی: پیشـینه، دسـتاوردها، چشـم انداز آینـده، هفتمیـن کنگـره ملـی علـوم ترویج و آمـوزش کشـاورزی، منابع طبیعـی و محیـط زیسـت پایـدار ایران، همدان، دانشـگاه بوعلـی، 3 تا 5 شـهریور 1397.
کمالی‌مقدم، ن.، احمدوند، م.، و امیری اردکانی، م. (1401). تبیین صلاحیت‌های حرفه‌ای مورد نیاز مروجان پهنه‌های کشاورزی در شهرستان بویراحمد، مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 18، شماره 2، صص 86-71. DOI: 20.1001.1.20081758.1401.18.2.5.0
مقدس فریمانی، ش.، بخشی جهرمی، آ.، علیزاده، ن.، و بذرافکن، خ. (1398). آموزش و ترویج کشاورزی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی و دانشگاه جامع علمی‌کاربردی.
معروفی، ا.، و رسولی­آذر، س. (1392). نقش ترویج کشاورزی در مدیریت مؤثر مزارع کشاورزی. قابل دسترس در: <http://s1.picofile.com/file/7338666769/c.pdf.html<.
میرزایی، ر.، صدیقی، ح.، و فلسفی، پ. (1386). ارزیابی نظام ترویج کشاورزی ایران. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 3 ، شماره 2، صص 67-57.
منصورفر، ک.، (1392). روش‌های آماری. تهران: دانشگاه تهران.
میرک ­زاده، ع. ا.، علی­آبادی، و.، و شمس، ع. (1389). واکاوی موانع مشارکت زنان روستایی در برنامه ­های آموزشی و ترویجی. فصلنامه روستا و توسعه، دوره 13، شماره 2، صص 165-147.
نوری، ح.، قاسمی، ج.، و توکلی، ع. ر. (1401). ارزشیابی اثربخشی پژوهشگر- مروجان ارشد در نظام نوین ترویج کشاورزی: کاربرد مدل سیپ  (CIPP). فصلنامه علمی‌پژوهشی مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 61، صص 62-41.  DOI:  10.22092/JAEAR.2022.359925.1909
 
Alimirzaei, E., Hosseini, S. M., Hejazi, S. Y., and Movahed Mohammadi, H. (2019). Executive coherence in Iranian pluralistic agricultural extension and advisory system. Journal of Agricultural Science and Technology, 21(3), 531-543.
Emerton, L., and Snyder, K. A. (2018). Rethinking sustainable land management planning: Understanding the social and economic drivers of farmer decision-making in Africa. Land Use Policy, 79, 684-694. Doi: 10.1016/j.landusepol.2018.08.
Ghorbanpour, A. K., Afshar, A., Hessels, T., and Duan, Z. (2022). Water and productivity accounting using WA+ framework for sustainable water resources management: Case study of northwestern Iran. Physics and Chemistry of the Earth, Parts A/B/C, 128, 103245. DOI: 10.1016/j.pce.2022.103245
Leta, G., Kelboro, G., Stellmacher, T., and Hornidge, A. K. (2017). The agricultural extension system in Ethiopia: Operational setup, challenges and opportunities. ZEF working paper series, 1864-6638, Center for Development Research, University of Bonn.
Mohammadzadeh, L., Sadighi, H., and Abbasi, E. (2017). Assessment of farmer-oriented agricultural extension intervention in Iran. The Journal of Agricultural Education and Extension, 23(2), 175-187. DOI: 10.1080/1389224X.2016.1242429
Nugroho, H. Y. S. H., Indrawati, D. R., Wahyuningrum, N., Adi, R. N., Supangat, A. B., Indrajaya, Y., ... and Hani, A. (2022). Toward water, energy, and food security in rural Indonesia: A review. Water, 14(10), 1645. DOI: 10.3390/w14101645
Prabhakar, I., Swetha, B. S., Ashoka, N., Ravikumar, B., and Srinivasulu, G. B. (2019). Private agriculture extension service: An intervention to strengthen public extension system. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 8(2), 1890-1893.
Rezaei-Moghaddam, K., and Karami, E. (2008). Developing a green agricultural extension theory. International Journal of Sustainable Development and Planning, 3(3), 242-256. DOI: 10.2495/SDP-V3-N3-242-256
Wolka, K., Biazin, B., Martinsen, V., and Mulder, J. (2021). Soil and water conservation management on hill slopes in southwest Ethiopia. II. Modeling effects of soil bunds on surface runoff and maize yield using AquaCrop. Journal of Environmental Management, 296, 113187. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2020.142877
Zhao, Y. (2017). Demand-oriented agricultural extension mechanism based on system dynamics. Management & Engineering, 28 , 12-20. DOI: 10.5503/J.ME.2017.28.002
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 19، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 1-20

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار