عوامل مؤثر بر پذیرش فعالیت‌های حفاظت خاک در بین کشاورزان شهرستان گرمسار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز

2 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد، بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

3 دانشجوی دکتری بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

چکیده

در عصر حاضر، تخریب و فرسایش خاک و در نتیجه کاهش تولیدات کشاورزی به‌عنوان یک معضل مهم برایبسیاری از مناطق خشک و نیمه‌خشکازجمله کشور ایران مطرح می‌باشد. در این راستا، راهکارهای بسیاری در قالب کشاورزی حفاظتی برای بهره‌برداری منطقی و حفظ خاک برای نسل‌های آینده معرفی‌شده است. از سوی دیگر، به‌کارگیری این راهکارها و اصول حفاظت خاک توسط کشاورزان تحت تأثیر عوامل مختلفی می‌باشد. بنابراین، این پژوهش به دنبال شناسایی عواملمؤثر بر پذیرش فعالیت‌های حفاظت خاک در شهرستان گرمسار می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از فن پیمایش و ابزار پرسشنامه، اطلاعات از کشاورزان شهرستان گرمسار جمع‌آوری گردید. از روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 300 کشاورز به‌عنوان نمونه تحقیق موردمطالعه قرار گرفت. روایی صوری پرسشنامه توسط اساتید بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز و پایایی آن از طریق یک مطالعه راهنما سنجیده و مورد تائید قرار گرفت. ضریب آلفای کرونباخ برای مقیاس‌های مختلف تحقیق بین 0/65 تا 0/90 بود. نتایج تحقیق نشان داد که کشاورزان منطقه فعالیت‌های حفاظتی مثل استفاده از کود سبز، کاشت گیاهان خانواده بقولات در تناوب با گندم و جو، استفاده مناسب و علمی از کود و سموم شیمیایی (بر اساس نتیجه آزمون خاک یا توصیه کارشناس)، استفاده از خاک‌ورزی مرکب و دستگاه‌های ترکیبی کود‏کار و بذرپاش را به‌ندرت انجام می‌دهند. تحلیل رگرسیونی پیش‌بینی عوامل مؤثر بر میزان پذیرش فعالیت‌های حفاظت خاک در بین پاسخگویان نشان داد که میزان تحصیلات، دانش حفاظت خاک، وام دریافتی برای فعالیت‌های کشاورزی و میزان روابط اجتماعی توانستند 26 درصد از تغییرات در رفتار پذیرش فعالیت‌های حفاظت خاک توسط کشاورزان را پیش‌بینی نمایند. درنهایت، بر مبنای نتایج تحقیق پیشنهادهایی ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Influencing Adoption of Soil Conservation Practices among Farmers in Garmsar County

نویسندگان [English]

  • Kurosh Rezaei-Moghaddam 1
  • Laleh Sabour 2
  • Maysam Menati-Zadeh 3
1 Associate Professor, Department of Agricultural Extension and Education, School of Agriculture, Shiraz University
2 Former M.Sc. Student, Department of Agricultural Extension and Education, School of Agriculture, Shiraz University
3 and Ph.D. Student, Department of Agricultural Extension and Education, School of Agriculture, Shiraz University
چکیده [English]

In recent era, soil erosion and degradation and its consequences like decreasing agricultural productions, is an important challenge in many semi-arid areas like Iran. In this way, various strategies like conservation agriculture have been introduced for logical land use and preserving soil for next generations. In the other hand, applying these strategies and soil conservation principles is effected by different factors. Therefore, this research aimed to identify factor affecting adoption of soil conservation practices among farmers in Garmsar County. Survey technique and questionnaire instrument were used to gather data from farmers. Questionnaire validity and reliability were confirmed by panel of experts at Shiraz University and pilot study, respectively. Cronbach alpha coefficients of variables were between 0.65 - 0.90. The results showed that the farmers rarely were implementing conservation practices such as using green manures, cultivating pulses plants, scientific and precision use of chemical fertilizers and pesticides (based on soil testing and expert advices) and using combined tillage. Regression analysis showed that education level, soil conservative knowledge, received loans for agricultural practices and social relations explained 26 percent of variation of farmers’ adoption behaviors. In the end, based on the results, some practical recommendations have been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soil Conservative Practices
  • Adoption
  • Social Capital
  • Garmsar County

مراجع

دهقان، ا. (1388). توسعه پایدار منابع آب‌وخاک دشت گرمسار. قابل‌ دسترسی در آدرس اینترنتی:
<www.frw.org.ir/files/hable/DEHGHAN.pdf>
شفیعی، ف.، رضوانفر، ا.، حسینی، س. م.، و سرمدیان، ف. (1387). عوامل ارتباطی تأثیرگذار بر نگرش کشاورزان نسبت به به‌کارگیری عملیات حفاظت خاک، مطالعه موردی: حوزه آبخیز کرخه و دز. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 15، شماره 6، صص 10-3.
صبور، ف.، رضائی مقدم، ک.، و منتی‏زاده، م. (1393). بررسی وضعیت سرمایة اجتماعی در بین کشاورزان عضو و غیرعضو تشکل‏های کشاورزی مطالعة موردی کشاورزان شهرستان گرمسار. فصلنامه تعاون و کشاورزی، 3(11)، 118-95.
کریمی، س.، و چیذری، م. (1386). بررسینگرش کشاورزان نسبت به حفاظت خاک (مطالعه موردی در حوزه آبخیز قره چای استانمرکزی). دوماهنامه علمی-ترویجی جهاد،شماره 276. صص 66-54.
محبوبی، م. ر.، ایروانی، ه.، رضوانفر، ا.، کلانتری، خ.، و محسنی ساروی، م. (1383). عوامل مؤثر بر رفتار پذیرش تکنولوژی‌های حفاظت خاک در حوزه آبخیز زرین گل استان گلستان. مجله منابع طبیعی ایران، جلد 57، شماره 4، صص 605-595.
ملک سعیدی، ح. (1386). عوامل مؤثر بر دانش کارشناسان کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان نسبت به کشاورزی ارگانیک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان.
ملکوتی، م. ج. (1375). کشاورزی پایدار و افزایش عملکرد با بهینه‌سازی مصرف کود در ایران. تهران: نشر آموزش کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی.
همتی، م.، احمدی، ح.، نیک کامی، د.، زهتابیان، غ. ر.، و جعفری، م. (1390). مدیریت فرسایش خاک در اراضی کشاورزی با استفاده از نقشه‏های دقیق هم فرسای باران(مطالعه موردی ایستگاه تحقیقات پخش سیلاب سهرین قره چریان، استان زنجان). فصلنامه علمی-پژوهشی گیاه و زیست بوم، سال 7، شماره 28، صص 57-41.
 
Asafu-Adjaye, J. (2006). Willingness to adopt soil conservation measures: A case study of Fijian cane farmers. School of Economics, the University of Queensland. Available at:
<www.aomevents.com/AARES2006/papers/asafuadjaye. pdf>.
Ahmadi Firouzjaie, A., Sadighi, H., and Mohammadi, M. A. (2007). The influence of social capital on adoption of rural development programs by farmers in the Caspian Sea region of Iran. American Journal of Agricultural and Biological Sciences, 2 (1), 15-22.
Baradi, N. K. (2009). Factors affecting the adoption of tillage systems in Kansas. M. Sc. Thesis. Kansas, State University.
Bayard, B., Jolly, C. M., and Shannon, D. A. (2006). The adoption and management of soil conservation practices in Haiti: The case of rock walls. Agricultural Economics Review, 7(2), 28.
Capaldo, A. (2007). Network structure and innovation: The leveraging of a dual network as a distinctive relational capability. Strategic Management Journal, 28, 585-608.
Chomba, G. N. (2004). Factors affecting smallholder mall farmers’ adoption of soil and water conservation practices in Zambia. M. Sc. Thesis. Michigan State University.
Chivenge, P. P., Murwira, H. K., Giller, K. E., Mapfumo, P. and Six, J. (2007). Long-term impact of reduced tillage and residue management on soil carbon stabilization: Implications for conservation agriculture on contrasting soils. Soil & Tillage Research, 94, 328–337.
Clearfield, F., and Osgood, B. T. (1986). Sociological aspects of the adoption of conservation practices. Soil Conservation Service, Washington, DC.
Cramb, R. A., Garcia, J. N. M., Gerrits, R. V., and Saguiguit, G. C. (1999). Smallholder adoption of soil conservation technologies: evidence from upland projects in the Philippines. Land Degradation & Development, 10(5), 405-423.
Cramb, R. A. (2005). Social capital and soil conservation: evidence from the Philippines. Australian Journal of Agricultural and Resource Economics, 49(2), 211-226.
Davey, K. A., and Furtan, W. H. (2008). Factors that affect the adoption decision of conservation tillage in the prairie region of Canada. Canadian Journal of Agricultural Economics/Revue canadienne d'agroeconomie, 56(3), 257-275.
Demeke, A. B. (2003). Factors influencing the adoption of soil conservation practices in Northwestern Ethiopia. Discussion Papers (Germany). Availale at:
 <http://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=ET2004000214>.
Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). (2001). The economics of conservation agriculture. Available at:
<http://www.sidalc.net/cgibin/wxis.exe/IsisScript=LVV.xis&method=post&formato=2&cantidad=1&expresion=mfn=002035>.
De Graaff, J., Amsalu, A., Bodnár, F., Kessler, A., Posthumus, H., and Tenge, A. (2008). Factors influencing adoption and continued use of long-term soil and water conservation measures in five developing countries. Applied Geography, 28(4), 271-280.
Huckett, S. (2010). A comparative study to identify factors affecting adoption of soil and water conservation practices among small hold farmers in the Njoro river watershed of Kenya. Ph.D Dissertation. Utah State University, U.S.A.
 Ikerd, J. (2002). Exploring sustainability in agriculture. Sustainable agricultural research and education (SARE) program. Available at: < http://www.sare.org/publications/explore/explore.pdf>.
Isham, J. (2002). The effect of social capital on fertiliser adoption: Evidence from rural Tanzania. Journal of African Economies, 11(1), 39-60.
Karami, E. (1995). Models of soil conservation technology adoption indeveloping countries: The case of Iran. Iranian Agricultural Research, 14, 39-62.
Knowler, D., and Bradshaw, B. (2007). Farmers’ adoption of conservation agriculture: A review and synthesis of recent research. Food Policy, 32, 25–48.
Krishna, R. T., Bishal. K., Sitaula, L. P., and Paude, G. S. (2008). Determinants of farmers’ adoption of improved soil conservation technology in a middle mountain watershed of Central Nepal. Environmental Management, 42, 210–222.
Mathijs, E. (2002). Social Capital and Farmers’ willingness to adopt countryside stewardship SCHEMES. Centre for Sustainable Development in Agriculture (CENDO) Katholieke Universiteit Leuven, Leuven, Belgium.
Mazvimavi, K., and Twomlow, S. (2009). Socioeconomic and institutional factors influencing adoption of conservation farming by vulnerable households in Zimbabwe. Agricultural Systems, 101, 20–29.
Mwakubo, S., Obare, G., Omiti1, J., and Mohammed, L. (2006). The influence of social capital on natural resource management in marginal areas of Kenya. prepared for presentation at the International Association of Agricultural Economists Conference, Gold Coast. August 12th-18th, Australia.
Rezvanfar, A., Samiee, A., and Faham. E. (2009). Analysis of factors affecting option of sustainable soil conservation practices among wheat growers. World Applied Sciences Journal, 6 (5), 644-651.
Samiee, S., and Rezaei- Moghaddam, K. (2017). The proposed alternative modell to predict adoption of innovation: The case of no-till technology in Iran. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 16, 270-279.
Sattler, C., and Nagel, U. (2010). Factors affecting farmers’ acceptance of conservation measures - a case study from north-eastern Germany. Land Use Policy, 2, 70–77.
Semgalawe, Z. M., and Folmer, H. (2000). Household adoption behavior of improved soil conservation: the case of the North Pare and West Usambara Mountains of Tanzania. Land Use Policy, 17, 321-336.
Sidibe, A. (2005). Farm-level adoption of soil and water conservation techniques in northern Burkina Faso. Agricultural Water Management, 71, 211–224.
Solís, D., Bravo‐Ureta, B. E., and Quiroga, R. E. (2007). Soil conservation and technical efficiency among hillside farmers in Central America: a switching regression model. Australian Journal of Agricultural and Resource Economics,51(4), 491-510.
Tefera, B., and Sterk, G. (2010). Land management, erosion problems and soil and water conservation in Fincha’a watershed, western Ethiopia. Land Use Policy 27, 1027–1037.
Yiridoe, E. K., Andrea Atari, D. O., Gordon, R., and Smale, S. (2010). Factors influencing participation in the Nova Scotia Environmental Farm Plan Program. Land Use Policy, 27, 1097–1106.
Wauters, E., Bielders, C., Poesen, J., Govers, G., and Mathijs, E. (2010). Adoption of soil conservation practices in Belgium: An examination of the theory of planned behavior in the agri-environmental domain. Land Use Policy, 27(1), 86–94.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 13، شماره 1
خرداد 1396
صفحه 59-73

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار