واکاوی رفتار کشاورزان در پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار در شهرستان دشتستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده مدیریت کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

در حال حاضر، کمبود آب به یک نگرانی عمده در کشور بدل شده است و به طور مشخص، کشاورزی در کانون اصلی مشکل کمبود آب قرار دارد. در این بین، استفاده از فناوری ­های مدرن آبیاری به عنوان یکی از چندین راه حل ممکن برای این مشکل مطرح شده است. این پژوهش پیمایشی با هدف واکاوی رفتار پذیرش فناوری‌های آبیاری تحت فشار توسط کشاورزان شهرستان دشتستان به انجام رسید. جامعه‏ ی آماری شامل تمام کشاورزان این شهرستان به تعداد 20000 نفر بود. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 243 نفر تعیین شد. نمونه‌گیری به شیوه تصادفی طبقه‌­ای با انتساب متناسب صورت گرفت. روایی پرسشنامه به­ عنوان ابزار پژوهش توسط گروهی از صاحب‌نظران مورد تأیید قرار گرفت. ضریب آلفای کرونباخ برای ارزیابی پایایی بخش ­های مختلف پرسشنامه بین0/87 تا 0/97 به دست آمد. طبق ضریب همبستگی، بین سن، سابقه کار کشاورزی، تعداد افراد خانواده شاغل به کشاورزی، دریافت وام کشاورزی، دریافت وام آبیاری تحتفشار، میزان سرمایهگذاری در مزرعه و در تأمین آب، فاصله مزرعه تا مرکز خدمات، تعداد کارگر، تعداد قطعات زمین زراعی، تعداد کشاورزان هم‌جوار کاربر آبیاری تحتفشار، میزان ملاقات با مروجان و میزان شرکت در کلاسهای ترویجی با پذیرش آبیاری تحتفشار رابطه­ ی مثبت معنی‌داری وجود دارد. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین تأثیر بر پذیرش فناوری آبیاری تحت فشار مربوط به متغیر دانش با میزان تأثیر کل0/359 است. روی‌هم‌رفته، نتایج این تحقیق نشان داد مجموعه‌ای از متغیرهای زراعی، اقتصادی، فنی، فردی و روان‌شناختی و حمایتی بر پذیرش فناوری آبیاری تحت‌فشار تأثیرگذارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Farmers' Adoption Behavior of Pressurized Irrigation Technology in Dashtestan County

نویسندگان [English]

  • Mahmoud Behbahani Motlagh 1
  • Mohammad-Sharif Sharifzadeh 2
  • Gholam-Hossein Abdollahzadeh 2
  • Mohammad-Reza Mahboobi 2
1 Former M.Sc. Student of Agricultural Extension and Education, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
2 Associate Professor of Agricultural Extension and Education, Faculty of Agricultural Management, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources
چکیده [English]

Nowadays, water scarcity has become a concern in Iran, and agriculture in particular appears to be at the core of the water shortage problem. The use of modern irrigation technologies has been proposed as one of several possible solutions. This survey research aimed to analysis adoption behavior of pressurizedirrigation technology by farmers. Statistical population of this research consisted of all the farmers of Dashtestan county (N=20000), Bousher Province. Using Cochran formula, size of the sample was determined (n=243). The respondents were selected by stratified sampling technique. Content validity of the questionnaire as research tool was confirmed by a panel of experts. Calculated Coronbach alpha coefficients (0.87 - 0.97) revealed that the reliability of the questionnaire was suitable. Correlation coefficients revealed positive significant relationship between age, farming experience, numbers of family members which engaged in farming, agricultural loans, loans used for developing pressurized irrigation, farm investment, investment in water supply, distance to the nearest center of Agricultural Services, number of labor, number of farmland plots, number of neighboring farmers which used pressurized irrigation, contacts with extension agents and participation in extension courses as independent variables with the adoption of pressurized irrigation, as dependent variable. The results of path analysis showed that "knowledge" has most impact on adoption of pressurized irrigation system with total path coefficient 0.359. Overally, findings of this research indicated that adoption behavior of pressurized irrigation technology was influenced by a set of variables, including: farming variables, economic variables, technical variables, personal and psychological variables, and support service variables. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pressurized irrigation
  • Technology Adoption Behavior
  • Casual Analysis
  • Dashtestan. County
اعظمی، ا.، زرافشانی، ک.، دهقانی سانیچ، ح.، و گرجی، ع. (1390). واکاوی نیازهای آموزشی بهره­برداران سیستم­های آبیاری تحت فشار در استان کرمانشاه (مطالعه موردی: شهرستان سنقز). نشریه آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی)، دوره 25، شماره 5، صص 1127-1119.
باقری، ا.، و جوادی، ف. (1394). عوامل مؤثر بر پذیرش و عدم پذیرش ریز‏غده بذری سیب ‏زمینی در شهرستان اردبیل. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 11، شماره 2، صص 179-164.
باقری، ا.، و ملک­محمدی، ا. (1384). رفتار پذیرش آبیاری بارانی در میان کشاورزان استان اردبیل. مجله علوم کشاورزی ایران. دوره 36، شماره 6، صص 1788- 1479.
بیگدلی، ا.، و صدیقی، ح. (1389). بررسی رفتار پذیرش روش­های کشاورزی پایدار توسط مددکاران ترویجی استان قزوین. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 41، شماره 3، صص 412-405.
تاجر، م.، پزشکی­راد، غ. ر.، و رضایی­مقدم، ک. (1389). بررسی عوامل موثر بر پذیرش تکنولوژی تسطیح لیزری توسط کشاورزان استان فارس. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 41، شماره 4، صص 530-.523.
توحیدیان­فر، س.، و رضائی­مقدم، ک. (1392). الگوی مناسب پیش­بینی پذیرش کانال­های مدرن آبیاری (مورد مطالعه: منطقه سیاخ دارنجان در استان فارس). مجله پژوهش­های آب و خاک، دوره 20، شماره 1، صص 53- 29.
دادرس مقدم، ع.، و گل محمدی، ف. (1388). بررسی عوامل موثر بر پذیرش تکنولوژی‌ها و نوآوری‌های جدید توسط پسته کاران استان خراسان جنوبی. همایش مدیریت تکنولوژی و نوآوری. گرمسار، دانشگاه پیام نور استان سمنان، 25 آذر 1388. 
رستم­آبادی، ا. (1388). رویکرد برنامه پنجم برای رفع چالش­های مدیریت آب کشور؛ حرکت به سوی مدیریت یکپارچه منابع آب. هفته­نامه برنامه، دوره 8، شماره 334، صص 20-16.
رسولی، س.، فعلی، س.، و حسینی، م. (1388). بررسی سازوکارهای موثر در پذیرش و بکارگیری سیستم­های تحت فشار در استان آذربایجان غربی. سومین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی، مشهد، 11-12 اسفند 1388.  
زیبایی، م. (1382). تعیین بازده سرمایه­گذاری در زمینه نصب سیستم­های آبیاری تحت فشار در استان فارس. مجموعه مقالات همایش تأمین مالی کشاورزی، تجربه­ها و درس­ها، تهران: پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.
صالحی، س.، رضایی مقدم، ک.، و آجیلی، ع. (1387). کاربرد تکنولوژی‌های نظارت عملکرد: الگویی برای کشاورزی پایدار. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 4، شماره 1، صص 32-15.
صبوری؛ م. ص.، و نوری امام زاده، ع. (1394). بررسی عوامل ترویجی مؤثر بر پذیرش فناوری‌های حفاظت آب در استان سمنان. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 46، شماره 3، صص 644-633.
قلی­خانی­فراهانی، ن.، و حسینی، م. (1391). تحلیل مولفه­های بازدارنده پذیرش و کاربرد سیستم­های آبیاری پیشرفته در شهرستان کرج. مجموعه مقالات چهارمین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، کرج، 28-29 شهریور.
کهنسال، م، ر.، قربانی، م.، و رفیعی، ه. (1388). بررسی عوامل محیطی و غیرمحیطی موثر بر پذیرش آبیاری بارانی (مطالعه موردی استان خراسان رضوی). اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 17، شماره 65، صص  112-97.
محبوبی، م. ر.، اسماعیلی اول، م.، و یعقوبی، ج. (1390). بررسی عوامل بازدارنده و پیشبرنده کاربرد روش­های جدید آبیاری توسط کشاورزان: مورد غرب شهرستان بشرویه در خراسان جنوبی. مجله مدیریت آب و آّبیاری، دوره 1، شماره 1، صص 98- 87.
منفرد، ن.، و توکلی، ک. (1391). واکاوی سازه­های مؤثر بر پذیرش سامانه آبیاری تحت فشار توسط نخل­داران، مورد مطالعه: استان بوشهر. اولین همایش ملی مدیریت آب در مزرعه؛ کرج، 10 خرداد. 
ناظمی، ش.، و میرابی، ع. (1391). معرفی و آزمون مدل مفهومی پذیرش فناوری اطلاعات و خدمات اینترنتی در بین دانشجویان دانشگاه (مورد مطالعه: دانشگاه فردوسی مشهد). پردازش و مدیریت اطلاعات، دوره 28، شماره 1، صص 202 -181.
Adrian, A. M., Norwood, S. H., and Mask, P. L. (2005). Producers' perceptions and attitudes toward precisionagriculture technologies. Computers and Electronics in Agriculture, 43(3), 256-271.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2),179–211.
Bekele, W., and Darke, L. (2003). Soil and water conservation decision behavior of subsistence farmers in the Eastern Highlands of Ethiopia: A case study of the Hundelafto area. Ecological Economic, 46, 437-451.
Bjornlund, H., Nicol, L., and Klein, K. K. (2009). The adoption of improved irrigation technology and management practices—A study of two irrigation districts in Alberta, Canada. Agricultural Water Management, 96 (1), 121-131.
Cai, X., McKinney, D. C., and Rosegrant, M. W. (2003). Sustainability analysis for irrigation water management in the Aral Sea region. Agricultural Systems, (79), 1043-1066.
Hinkle, D. E., Wiersma, W., and Jurs, S. G. (2003). Applied Statistics for the behavioral sciences (5th ed.). Houghton Mifflin
Karppien, H. (2005). Forest owners' choice of reforestation method: An application of the theory of planned behavior. Forest policy and Economics, 7(3), 393-409.
Koundouri, P., Nauges, C., and Tzouvelekas, V. (2006). Technology adoption under production uncertainty: theory and Application to irrigation Technology. American Journal of Agricultural Economics, 88 (3), 657-670.
Mathieson, K. (1991). Predicting user intentions: Comparing the technology acceptance model with the theory of planned behavior.  Information Systems Research, 2(3), 173-191.
Ndiiri, J. A., Mati, B. M., Home, P. G., Odongo, B., and Uphoff, N. (2013). Adoption, constraints and economic returns of paddy rice under the system of rice intensification in Mwea, Kenya. Agricultural Water Management, 129,44 -55.
Oladele, E.O. (2005). A tobit analysis of propensity to discontinue adoption of agricultural technology among farmers in southwestern Nigeria. Journal of Central European Agriculture, 3(1), 249-254.
Richardson, J. T. E. (1996). Measures of effect size. Behavioral Research Methods, Instruments & Computers,28,12–22.
Thompson, B. (2001). Significance, effect size, stepwise methods, and other issues: strong arguments move the field. Journal of Experimental Education, 70,80-93.
Torkamani, J. and Shajar, S. (2007). Adoption of new irrigation technology under production risk. Water Resources Management, vol. 22 (2), 229 -237.
White, D. S., Labarta, A., and Efran, J. (2005). Technology adoption by resource poor farmers: Considering the implications of peak-season labor costs. Agricultural Systems, 85, 183-201.