اثرات طرح نظام نوین ترویج کشاورزی بر ارتقای دانش و تغییررفتار کشاورزان استان فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 استاد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

مروری بر عملکرد نظام ترویج کشاورزی در طی دو دهه گذشته، نشانگر نارسایی این نظام در رویارویی با برخی چالش‌های اقلیمی، اکولوژیک، اقتصادی و اجتماعی است. چاره­ جویی برای حل مسائل مزمن نظام سنتی ترویج کشاورزی و لزوم بهبود ساختار و تشکیلات مربوطه به طراحی نظام نوین ترویج کشاورزی منجر شد. این پژوهش پیمایشی با هدف واکاوی اثرات اجرای طرح نظام نوین ترویج بر ارتقای دانش و آگاهی و نیز تغییر رفتار کشاورزان استان فارس انجام گردید. منطقه مورد مطالعه، پهنه ها 95 مورد و مراکز جهاد کشاورزی دهستان 14 مورد پایلوتِ طرح نظام نوین ترویج استان فارس بودند. برای تعیین حجم نمونه 260 نفر از فرمول کرجسی و مورگان استفاده شد و داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق پرسشنامه و با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای گردآوری شد. روایی صوری پرسشنامه توسط گروهی از متخصصان موضوعی مورد تأیید قرار گرفت و برای تعیین پایایی از مطالعه راهنما استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان دادند که میزان رضایت کشاورزان از خدمات ارائه شده توسط نظام نوین ترویج، در سطح متوسط بوده است. همچنین مقایسه‌ میزان دانش و آگاهی کشاورزان در شرایط پیش و پس از اجرای طرح نظام نوین ترویج، نشان‌دهنده افزایش معنی‌دار آگاهی کشاورزان از خدمات فنی، زیربنایی، عمومی و حمایتی نهادهای دولتی بود. از سوی دیگر، میزان بهره‌گیری کشاورزان از خدمات ترویجی در سطح متوسط بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impacts of the New Agricultural Extension System on Improving Knowledge and Changing the Behavior of Farmers in Fars Province

نویسندگان [English]

  • Nahid Jafari 1
  • Ezat Allah Karami 2
  • Marzieh Keshavarz 1
1 Former M.Sc. Student, Department of Agricultural Extension and Education, Shiraz University, Shiraz, Iran.
2 Professor, Department of Agricultural Extension and Education, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

The agricultural extension system of Iran has faced various climatic, ecological, economic, and social challenges during the past two decades. In order to manage the chronic problems of agricultural extension in the country and improve its structure and organization, the New Agricultural Extension System (NAES) was designed and implemented. This survey study aimed to investigate the effects of the NAES on knowledge, information, and behavior of farmers in Fars Province. The study area included Jihad Agricultural Centers of Fars Province that were used as the pilots to study the impact of the NAES which included 95 parcels of 14 Jihad Agricultural Centers. The sample size (n=260) was determined based on the table of Krejcie and Morgan. The data was collected through a questionnaire and a multi-stage random sampling method was employed to select the samples. A panel of experts confirmed the face validity of the questionnaire. Also, a pilot study was performed to evaluate the reliability of the instrument. The results revealed that farmers were relatively satisfied with the services provided by the NAES. Also, comparison of farmers' knowledge and information before and after implementation of NAES indicated significant increases in awareness of technical, infrastructural, general, and supportive services. However, the study ascertained that the level of farmers’ usage of the extension services was moderate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The new agricultural extension system
  • Farmers’ knowledge
  • Farmers’ attitude
  • Farmers’ behavior
  • Satisfaction
انصاری، ن. (1396). نگرش کارشناسان کشاورزان استان فارس نسبت به اثرات طرح نظام نوین ترویج کشاورزی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
حقیقت، ص.، ایروانی، ه.، کلانتری، خ.، مهدوی، ا.، و قدیمی، ع. (1394). تحلیل عوامل پیش‌برنده طرح یکپارچه‌سازی اراضی از دیدگاه کشاورزان استان فارس. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 46، شماره 1، صص 34-21.
رعنایی کرد شولی، ح.، و مرتضوی، م. (1395). اصلاحات ساختاری در نظام ترویج کشاورزی ایران. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، معاونت ترویج. کرج: نشر آموزش کشاورزی.
سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، (1393). نظام نوین ترویج کشاورزی. مجموعه اهداف، وظایف و پست­های سازمانی و حوزه ستادی. معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور . قابل دسترسی در آدرس اینترنتی: <https://www.maj.ir/Index.aspx?page >
شاه‌پسند، م. (1397). معاونت آموزش و ترویج سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. قابل دسترسی در آدرس اینترنتی: <http://tarvij.areeo.ac.ir/HomePage.aspx?TabID=22150>
شریف زاده، م.، نخعی، ح.، و عباسی، ل. (1395). آسیب­شناسی استقرار نظام نوین ترویج کشاورزی ایران: مورد استان گلستان، ششمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران ملاحظات ترویج در پایداری کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست در شرایط تغییرات اقلیمی، شیراز، 5 و 6 آبان‌ماه، صص 3-1.
صبوری، م.، ملک محمدی، ا.، چیذری، م.، و حسینی، م. (1390). جهت‌­گیری­های آتی نقش­های ترویج در توسعه کشاورزی از منظر کنشگران نظام دانش و اطلاعات کشاورزی.‎ مجله روستا و توسعه، دوره 14، شماره4، صص 26-1.
عزیزی، ش.، سروری، ع.، نظیفی، ح.، جهانی، ر.، و رزمجو، ا. (1395). نقش نظام نوین ترویج کشاورزی در توانمند­سازی بخش کشاورزی در عرصه­های تولیدی مطالعه موردی (حوزه مرکز جهاد کشاورزی انجیرلو)، ششمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران ملاحظات ترویج در پایداری کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست در شرایط تغییرات اقلیمی، شیراز، 5 و 6 آبان‌ماه، صص 13-1.
علیزاده، ن.، علیپور، ح.، نیکویی، ع.، حاجی میررحیمی، د.، بخشی جهرمی، آ.، و حسن‌پور، ب. (1397). شناسایی چالش‌ها و الزامات ترویج کشاورزی و آسیب‌شناسی وضع موجود نظام نوین ترویج کشاورزی ایران.‎ مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 14، شماره 2، صص 35-21.
فعلی، س.، پزشکی‌راد، غ.، صدیقی، ح.، شهبازی، ا.، و قریشی ابهری، ا. (1394). عوامل بیرونی مؤثر بر نظام ترویج کشاورزی ایران تا افق 1404 شمسی. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 46، شماره 1، صص 166-157.‎
کاظمی، ح.، و پالوج، م. (1394). اثربخشی استراتژی‌های بخش کشاورزی و منابع طبیعی در برنامه‌های پنج ساله توسعه (1368-94). تهران.: موسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی.
کرد، ع.، و پیرامون، ع.(1395). ضرورت‌ها و الزامات نظام نوین ترویج کشاورزی، ششمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران ملاحظات ترویج در پایداری کشاورزی، منابع طبیعی و محیط‌زیست در شرایط تغییرات اقلیمی، شیراز، 5 و 6 آبان‌ماه، صص 3-1.
کرمی، ع.، زمانی، غ.، و کشاورز، م. (1387). تعیین‌کننده‌های ادامه بیمه محصولات کشاورزی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره 62، صص 81-53.
کریمی‌گوغری، ح.، کرمی، ش.، و رضوانفر، ا. (1392). تحلیل رابطه کیفیت زندگی کاری با عملکرد وظیفه‌ای و زمینه‌ای کارشناسان ترویج کشاورزی. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 9، شماره 2، صص 144-129.
کریمی‌گوغری، ح.، رضایی مقدم، ک.، زمانی، غ.، حیاتی، د.، و رضایی، ع. (1396). واکاوی شبکه‌ی نهادی ترویج و آموزش کشاورزی استان کرمان: کاربرد تحلیل شبکه اجتماعی.‎ مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره13، شماره 2، صص 151-131.
کشاورز، م. (1397). واکاوی میزان انطباق راهبردهای مدیریت کشاورزی با تغییر اقلیم: مطالعه موردی استان فارس. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 7، شماره 2، صص 123-107.
کشاورز، م.، و کرمی، ع. (1395). فراتر از خشکسالی. شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
کرمی، ع.، رضائی‌مقدم، ک.، و ابراهیمی، ح. (1385). پیش‌بینی پذیرش آبیاری بارانی: مقایسه مدل‌ها. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، شماره 10، صص 90-71.
میرزایی، ر.، صدیقی، ح.، و فلسفی، پ. (1386). ارزیابی نظام ترویج کشاورزی ایران. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 3، شماره2، صص 68-57.
 
Anderberg, S. (2020). ‘The Contribution of Organic Agriculture to Poverty Reduction’, In Breiling, M., and V. Anbumozhi (eds.), Vulnerability of Agricultural Production Networks and Global Food Value Chains Due to Natural Disasters.  (pp. 42-72). Jakarta, Indonesia: Economic Research Institute for ASEAN and East Asia,.
Baloch, M. A., and Thapa, G. B. (2017). Review of the agricultural extension modes and services with the focus to Balochistan, Pakistan. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 18(2), 188-194.
Karimi, V., Karami, E., Karami, S., and Keshavarz, M. (2020). Adaptation to climate change through agricultural paradigm shift. Environment, Development and Sustainability. https://doi.org/10.1007/s10668-020-00825-8.
Keshavarz, M. (2018). Addressing barriers of rural development under drought. Journal of Research and Rural Planning, 7(2), 97-118.
Keshavarz, M., Karami, E., and Vanclay, F. (2013). Social experience of drought in rural Iran. Land Use Policy, 30(1), 120-129.
Krejcie, R. V., and Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.
Mukhoti, B. B. (2019). Agriculture and employment in developing countries: Strategies for effective rural development. Oxfordshire: Routledge.
Osabohien, R., Matthew, O., Gershon, O., Ogunbiyi, T., and Nwosu, E. (2019). Agriculture development, employment generation and poverty reduction in West Africa. The Open Agriculture Journal, 13, 82-89.
Tahmasebi, T., Karami, E., and Keshavarz, M. (2020). Agricultural land use change under climate variability and change: Drivers and impacts. Journal of Arid Environments, 180, 104202. Available at: <https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0140196320301063>.