نگرش زیتون‌کاران فارس پیرامون اثرات اجرای طرح توسعه کشت زیتون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

2 و دانشیار بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

چکیده

طرح توسعه کشت زیتون از مهم ترین برنامه‌ های وزارت جهاد کشاورزی بوده که در این راستا مبالغ قابل توجهی از بودجه کشور صرف اجرای این طرح شده است. با توجه به اجرای گسترده طرح در سطح استان فارس، ارزیابی اثرات طرح به منظور مدیریت آن، حداکثر‌سازی منافع و حداقل‌ سازی اثرات منفی ضرورت دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش زیتون‌کاران پیرامون اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی طرح با استفاده از فن پیمایش و ابزار پرسشنامه انجام گرفته است. سطح زیر کشت زیتون در منطقه مورد مطالعه در حدود 8370 هکتار با حدود 300 بهره بردار می‌باشد که بر اساس جدول نمونه‌ گیری تاکمن تعداد 170 نفر از زیتون‌کاران به عنوان آزمودنی‌های این تحقیق، با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ بندی شده تصادفی از بین جامعه آماری پژوهش انتخاب شدند. تأیید روایی پرسشنامه توسط متخصصان و جهت تأیید پایایی نیز یک مطالعه راهنما انجام شد. ضرایب آلفای کرونباخ برای متغیر‌های تحقیق در محدوده 0/80 تا 0/91 بود. نتایج بیانگر آن است که میزان رضایت زیتون‌کاران از فعالیت‌های خود خیلی کم بوده و اثرات زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی طرح را نیز ضعیف تا متوسط ارزیابی نموده‌‌اند. بر مبنای یافته ‌ها، متغیر‌های مستقل میزان رضایت از باغداری زیتون، میزان بهره‌مندی از خدمات ترویجی و عضویت در تعاونی‌ ها و تشکل‌ های کشاورزی به طور کلی توانسته ‌اند 55 درصد از تغییرات را در متغیر وابسته میزان ارزیابی اثرات کلی طرح، پیش‌بینی کنند. در پایان بر اساس نتایج به‌ دست آمده، توصیه‌های عملی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Fars Olive Growers’ Attitude towards Impacts of Olive Orchards Development

نویسندگان [English]

  • Madineh Javidi 1
  • Dariush Hayati 2
1 Former M.Sc. Student , ., Dep. of Agricultural Extension & Education, Collage of Agriculture, Shiraz University
2 Associate Prof., Dep. of Agricultural Extension & Education, Collage of Agriculture, Shiraz University
چکیده [English]

Olive orchards development project has been considered as one of the cores in national agricultural sector improvement. Therefore, a large amount of public fund has been allocated to that project. But, the project has had different impacts on its beneficiaries. Regarding to widespread development of olive cultivation in Fars Province, assessing the project impacts is necessary in order to maximize its benefits and minimize its negative effects. Therefore, this study was conducted to investigate the environmental, social and economic impacts assessment of olive orchards development in Fars province from the olive growers’ perspective by using survey technique. Olive orchard area in Fars province is about 8370 hectares consisting about 300 olive growers. Based on Tockman sample size table, 170 olive growers were selected as sample group. Questionnaire was the instrument for data gathering. Stratified random sampling was used to collect data among 170 olive growers as the sampling method. The questionnaire validity and reliability was examined by using face validity and Cronbach’s Alpha test (its coefficients were from 0.80 to 0.91). Findings revealed olive growers’ satisfaction towards the project regarding their assessment toward its environmental, social and economic impacts was in very low level. According to multiple regression analysis, the below factors can explain about 55 percent of overall impact assessment variations of the project: olive growers’ satisfaction toward the project; benefiting of extension services; and membership in cooperatives. Some applicable recommendations have presented at the end.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Olive Growers - Impacts Assessment - Environmental
  • Social and Economic Impacts - Fars Province

مراجع

پور­اصغر سنگاچین، ف.، و زحمت­کش ممتاز، ج. (1387). ارزیابی راهبردی محیط­زیستی، رهیافتی جهت ارتقای شاخص­های توسعه پایدار در ایران. نشریه علمی محیط و توسعه، سال اول، شماره 2، صص20-9.
توحیدیان­فر، س. (1390). پیامدهای اجرای طرح تسطیح لیزری در استان فارس. پایان­نامه کارشناسی ارشد ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز.
دبیری، ف.، و کیانی، م. (1386). بررسی قوانین و مقررات پیشگیرانه از جمله ارزیابی اثراتزیست­محیطی در کشورایران و چند کشور صنعتی. علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره نهم، شماره 4، صص 109-95.
زمانی، غ.، و فروزانی، م. (1385). بررسی، طراحی و تدوین پودمانهای آموزشی مورد نیاز مروجین مراکز ترویج و خدمات کشاورزی حوزه دهستان.جزوه درس برنامه­ریزی آموزش کشاورزی دوره کارشناسی ارشد، بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز.
شفیعی، ل. (1386). شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه کاشت زیتون در استان کرمان. مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال پانزدهم، شماره 58 (ویژه سیاست­های کشاورزی)، صص 22-1.
شهبازی،‏ا. (1381). توسعه و ترویج روستایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
شیرازی، پ. (1389). شکست طرح تولید زیتون. روزنامه جام جم. یکشنبه، 31 مردادماه، صص 1.
صالح، ا.، و مختاری، د. (1386). اثرات و پیامد­های اقتصادی و اجتماعی خشکسالی بر خانوار­های روستایی در منطقه سیستان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران،سال سوم، شماره 1،صص 114- 99.
طالبیان، س. ا.، فاضلی، م.، و دغاقله، ع. (1387). تحلیل تأثیر اجتماعی توسعه صنعتی در منطقه عسلویه.فصلنامه علوم اجتماعی، شماره ٣٣، صص 76-55.
قدوسی، ج. (1371). نگرش به مفهوم و استراتژی آبخیزداری. مجله جهاد، سال دوازدهم، شماره 154، صص27-14.
قنبری، ی.، و قدوسی، ج.(1387). بررسی اثرات اجتماعی و اقتصادی فعالیت‌های آبخیزداری بر خانوار روستایی در حوضه آبخیز تنگ خشک (شهرستان سمیرم). مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، جلد 29، شماره 1،                 صص 204 – 195.
محمدی، ی.، شعبانعلی فمی، ح.، و اسدی، ع. (1388). بررسی میزان مهارت کشاورزان در بکارگیری فناوری­های مدیریت آب کشاورزی در شهرستان زرین دشت استان فارس. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، سال پنجم، شماره 1،صص 108- 97.
مرکن، ل. (1389). باغ طوبی خواب زیتون می بیند. هفته نامه کشاورزی و صنایع غذایی ایران - دنیای سبز، سال چهارم، شماره69، صص16-1.
معزرهبر، ا. (1383). آشنایی با طرح طوبی و آخرین وضعیت شرکت‌های تعاونی تحت پوشش آن. مجله تعاون، شماره 158، صص 48-46.
معصومی، ح. و محلوجی، ت. (1389). باغ‌های زیتون بسیار متراکم. فصلنامه مهندس مشاور، شماره 49، صص 44-36.
واحد خبر صدا و سیمای مرکز استان فارس. (1388). تدوین طرح جامع توسعه زیتون در استان فارس، قابل دسترس در سایت اینترنتی: ‹http://fars.irib.ir›
ویسی، م. ک. (1390). درخواست روستاییان ایلام برای اجرای صحیح طرح طوبی، روزنامه ایران، شماره 4846، صص 23 .
 
 
Ahmadvand, M., and Karami, E. (2009). A social impact assessment of the floodwater spreading project on the Gareh-Bygone plain in Iran: A causal comparative approach. Environmental Impact Assessment Review, 29(2), 126-136.
Becker, H.A. (2001). Social impact assessment. European Journal of Operational Research, 28(2), 311-321.
Bindu, N.L., Warren Evans, J., Everitt, R.R., Ludwig, H., Carpenter, R.A. and Tu, S. (1997). Environmental impact assessment for developing countries in Asia. World Bank Report.
Cloquell-Ballester, V.A., Monterde-Dıaz, R., and Santamarina-Siurana, M.C. (2006). Indicators validation for the improvement of environmental and social impact quantitative assessment. Environmental Impact Assessment Review, 26 (1), 79–105.
Edwards, S., Egziabher, T.B.G., and Araya, H. (2010). Successes and challenges in ecological agriculture: Experiences from Tigray, Ethiopi. A Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO).
International Association for Impact Assessment (IAIA). (2002). Impact assessment in the corporate context. Impact Assessment, Sound Business Operation, and Corporate Responsibility for Sustainable Development. Business and Industry Series, Available at: <www.iaia.org>.
Karami, E., and Rezaei-moghaddam, K. (2005). Modeling determinates of agricultural production cooperatives performance in Iran. Agricultural Economics, 33(3), 305-314.
Koszalka, T.A., and Grabowski, B.L. (2003). Combining assessment and research during development of large technology integration projects. Evaluation and Program Planning, 26(2), 203-213.
Lockie, S., Franettovich, M., Petkova-Timmer, V., Rolfe, J., and Ivanova, G. (2009). Coal mining and the resource community cycle: A longitudinal assessment of the social impacts of the Coppabella coal mine. Environmental Impact Assessment Review, 29(5), 330–339.
Momtaz, S. (2005). Institutionalizing social impact assessment in Bangladesh resource management: Limitations and opportunities. Environmental Impact Assessment Review, 25(1), 33-45.
Nykvist, B., and Nilsson, M. (2009). Are impact assessment procedures actually promoting sustainable development? Institutional perspectives on barriers and opportunities found in the Swedish committee system. Environmental Impact Assessment Review, 29(1), 15- 24.
Rezaei-Moghaddam, K., Karami, E., and Gibson, J. (2005). Conceptualizing sustainable agriculture: Iran as an illustrative case. Journal of Sustainable Agriculture, 27(3), 25-56.
Vanclay, F. (2002). Conceptualising social impacts. Environmental Impact Assessment Review, 22(3), 183-211.
Vanclay, F. (2004). The triple bottom line and impact assessment: How do TBL, EIA, SIA, SEA & EMS relate to each other? Journal of Environment Assessment Policy Management, 6(3), 88-265.
Yang, J.C. (2005).Impact measurement for public investments evaluation an application to Korea. Jounal of Policy Modeling, 27(5), 535-551.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار