واکاوی هنجارهای اخلاقی زیست محیطی کشاورزان: مورد مطالعه کشاورزان شهرستان شیراز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

2 استاد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

3 استادیار گروه اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی دانشگاه لرستان

چکیده

تاکنون برای حل مسائل و معضلات زیست‌محیطی، راهکارهای فنی و فناورانه بسیاری در قالب شیوه‌های نوین کشاورزی مثل کشاورزی دقیق ارائه‌شده است. اما امروزه توجه به بعد اخلاقی در کنار سایر ابعاد مهم حفاظت از محیط‌زیست را می‌توان بیانگر اهمیت توجه به بعد نرم‌افزاری حفاظت از محیط‌زیست در کنار بعد سخت‌افزاری و فنی دانست. زیرا سوابق نشان داده که راه‌حل‌های فنی نتوانسته‌اند از نابودی‌های روزافزون محیط‌زیست جلوگیری کنند. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت هنجارهای اخلاقی زیست‌محیطی در بین کشاورزان شهرستان شیراز انجام‌شده است. در این پژوهش از فن پیمایش و ابزار پرسشنامه برای جمع‌آوری اطلاعات از 272 نمونه از کشاورزان شهرستان شیراز استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط اساتید ترویج و آموزش کشاورزی و پایایی آن از طریق مطالعه راهنما و آماره آلفای کرونباخ تائید گردید. در این تحقیق بر اساس نظریه فضیلت گرایی، چهار دسته از هنجارهای اخلاقی زیست‌محیطی از قبیل منفعت‌طلبی، صرفه‌جویی، مسئولیت‌پذیری، و آینده‌نگری در بین جامعه کشاورزان موردبررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که بسیاری از کشاورزان باوجود پذیرش ضمنی مسئولیت در قبال سلامتی مصرف‌کنندگان، سایر موجودات زنده و زیست‌کره، در بسیاری از موارد از طریق مصرف بی‌رویه کودها و سموم شیمایی و سوزاندن بقایای گیاهی صرفاً به دنبال کسب منفعت خود (ورای از منفعت عام) می‌باشند. از سوی دیگر، بسیاری از کشاورزان باوجود پذیرش حق نسل‌های آینده در بهره‌برداری از محیط‌زیست، از آینده‌نگری پایینی برخوردار بوده و فعالیت‌های ناپایدار و حال نگری را در برخورد با منابع زیست‌محیطی از خود نشان می‌دهند. در پایان توصیه‌هایی در راستای اصلاح اخلاق زیست‌محیطی در بین کشاورزان و پایبندی هرچه بیشتر آن‌ها به رعایت اصول اخلاقی زیست‌محیطی ارائه‌شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Analysis of Farmers’ Environmental Moral Norms: The Case of Shiraz County Farmers

نویسندگان [English]

  • Meysam Menatizadeh 1
  • GHolam Hossein Zamani 2
  • Saeed Gholamrezae 3
1 Ph.D. Student, Department of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture, Shiraz University
2 Professor, Department of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture, Shiraz University
3 Assistance Professor, Department of Agricultural Economics and Rural Development, Lorestan University
چکیده [English]

So far, many technological solutions, like precision agriculture, offered to solve environmental challenges. But nowadays, ethical dimension has been added to other dimensions to protection of environment which shows the importance of attention to soft dimension beside hard dimensions in protection of environment. This research implemented for investigation of environmental moral norms among farmers in Shiraz County. In this study, survey technique and questionnaire instrument have been used to collect data from 272 farmers as a sample. Questionnaire validity was confirmed by agricultural extension and education experts, and its’ reliability was confirmed by pilot study and Cronbach’s Alpha. In this research, based on virtue theory, four types of environmental moral norms such as profit-centered orientation, water saving, taking responsibility and forecasting were investigated among farmers community. Results showed many farmers in spite of incidental acceptation of taking responsibility for consumers health, other organisms and biosphere, are following only their profits by excessive use of fertilizers and chemical pesticides and burning residuals. In other hand, many farmers in spite of incidental acceptation of future generation rights to use natural resources have a little forethought and practice unsustainable behaviors that can decrease future generation ability to use these resources. At the end, some suggestions recommended for farmers’ practical commitment to environmental moral norms.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Environment
  • Moral Norms
  • Shiraz County

مراجع

امین‌زاده، ب. (1381). جهان‌بینی دینی و محیط‌زیست، درآمدی بر نگرش اسلام به طبیعت. فصلنامه محیط‌شناسی، شماره30، صص 106-97.
عابدی سروستانی، ا. (1387). تبیین نظریه اخلاق زیست‌محیطی دانشجویان و استادان دانشگاه شیراز با نظریه رویه‌ها. پایان‌نامه دوره دکتری، دانشگاه شیراز.
منتی‌زاده، م. (1389). بررسی رفتارهای زیست‌محیطی کشاورزان شهرستان شیراز. پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
منتی‌زاده، م.، و زمانی، غ. (1391). تدوین مدل رفتار زیست‌محیطی زارعان شهرستان شیراز. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 8، شماره 2، صص74-63.
هومن، ح. ع. (1393). مدل‌ یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار لیزرل. تهران: انتشارات سمت.
 
 
Al-Aidaros, A. H., Shamsudin, F. M., and Idris, K. M. (2013). Ethics and ethical theories from an Islamic perspective. International Journal of Islamic Thought (IJIT), 4, 1-13.
Appelgren, B. (2004). Water and ethics: Water in agriculture. United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (UNESCO). Available at:<unesdoc.unesco.org/images/0013/001363/136354e.pdf>
Armitage, C. J., and Conner, M. (2001). Efficacy of the theory of planned behavior: A meta-analytic review. British Journal of Social Psychology, 40 (4), 471–499.
Davies, J., Foxall, G. R., and Pallister, J. (2002). Beyond the intention–behavior mythology: An integrated model of recycling. Marketing Theory, 2 (1), 29-113. 
Ehrich, R. P. (2002). Human natures, nature conservation, and environmental ethics. Journal of Bioscience, 52 (1), 31-43.
Gefen, D., Strub, D., and Boudrean, M. (2000). Structural equation modeling and regression: Guidelines for research practice. Communication of AIs, 7, 1-78.
Kaiser, F. G. (2006). A moral extension of the theory of planned behavior: norms and anticipated feelings of regret in conservationism. Personality and Individual Differences, 41 (1), 71-81.
Kaiser, F. G., and Scheuthle, H. (2003). Two challenges to a moral extension of the theory of planned behavior: Moral norms and just world beliefs in conservationism. Personality and Individual Differences, 35 (5), 1033–1048.
Kassiola, J. J. (2003). Can environmental ethics “solve” environmental problems and save the world? Yes, but first we must recognize the essential normative of environmental problems. Environmental Values, 12 (4), 489-514.
Manstead, A., and Parker, D. (1995). Evaluating and extending the theory of planned behavior. European Review of Social Psychology, 6, 69–95.
Milfont, L. T.,  and  Duckitt, J. (2004). The structure of environmental attitudes: a first – and second – order confirmatory factor analysis. Journal of Environmental Psychology, 24 (3), 289-303.
Monostori, K., and Horich, B. (2008). Studies environmental awareness: Attitude or action?. Journal of Review of Sociology, 14 (2), 5-31.
Yazdanpanah, M., Hayati, D., Thompson, M., Zamani, G. H., and Monfared, N. (2014). Policy and plural responsiveness: Taking constructive account of the ways in which Iranian farmers think about and behave in relation to water. Journal of Hydrology, 514, 347–357.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار