شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت تشکل‌های آب‌بران: دیدگاه بهره‌برداران حوزه‌های کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین (خوزستان)

2 ، استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین (خوزستان)

3 کارشناس ارشد آبیاری و زهکشی سازمان آب و برق خوزستان

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر موفقیت تشکل‌های آب‌بران از دیدگاه بهره‌برداران حوزه‌های آبیاری و زهکشی کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان صورت گرفته است. جامعه ‌آماری مطالعه، بهره‌برداران 5 تشکل فعال در حوزه‌های کرخه شمالی و جنوبی استان خوزستان با جمعیت 1219 نفر بوده است. به منظور تعیین نمونه ‌آماری از جدول مورگان استفاده شد و حجم نمونه 300 نفر محاسبه گردید. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، پرسشنامه‌ای بود که روایی آن توسط صاحب‌نظران ترویج و آموزش کشاورزی و پایایی آن در مطالعه راهنما از طریق محاسبه آلفای‌کرونباخ برای هر یک از بخش‌های پرسشنامه شامل عامل مدیریتی(88%)، اجتماعی-فرهنگی(84%)، مشارکت(78%) و حمایت و پشتیبانی از سوی دولت(84%)، مورد تأیید قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل عاملی، منجر به شناسایی پنج عامل مؤثر بر موفقیت تشکل‌های آب‌بران تحت عنوان عامل اجتماعی-فرهنگی (40/251)، عامل مهارت فنی (5/420)، عامل مدیریتی (4/254)، عامل آگاهی (3/411) و عامل حمایت و پشتیبانی از سوی دولت (3/325) شد. این پنج عامل در مجموع 56/661 درصد کل واریانس متغیر وابسته را تبیین کرده‌اند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل همبستگی نشان داد بین سن بهره‌برداران و موقعیت اراضی آبی با عامل‌های موفقیت تشکل آب‌بران از جمله، مدیریتی، اجتماعی-فرهنگی، مشارکت، حمایت و پشتیبانی از سوی دولت و مهارت فنی بهره‌برداران رابطه منفی و معنی‌داری در سطح یک درصد وجود داشت؛ این در حالی است که بین متغیرهایی چون میزان تحصیلات، میزان مساحت اراضی آبی، سابقه عضویت در تشکل‌ها، نوع مالکیت اراضی و میزان استفاده از کانال‌های ارتباطی با عامل‌های مذکور در موفقیت تشکل‌های آب‌بران، رابطه مثبت و معنی‌دار وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of Factors Affecting the Success of Water Users Associations (WUAS): The Perspective of Farmers of Karkheh Zone in Khuzestan Province

نویسندگان [English]

  • Nastaran Najafi 1
  • Mansour Ghanian 2
  • Bahman Khosravipour 2
  • Masoud Baradaran 2
  • Adel Dehimavi 3
1
2
3
چکیده [English]

Water User Associations are Water Management Institutions which manage and regulate water at a localized level. The purpose of this study was to analyze the factors that affect  success of (WUAs) from the perspective of farmers in Karkheh zone in Khuzestan province. The population of this study were the five active associations of Karkheh zone with total of 1219 members and sample was selected using the Morgan table (n=300).The study used a descriptive survey design. The research instrument
included questionnaire. Validity of the instrument was confirmed by a panel of the expert of agricultural extension and education and reliability was determined by Cranach’s alpha for different questionnaire scales including management (88%), social-cultural (84%), participatory (78%) and support from government factors. The result of factor analysis identified five main factors named: social- cultural (40.2), technical skills (5.4), management (4.2), awareness (3.4) and support from government factors affecting the success of WUAs. These factors explained 56.6 of the total variance of dependent variable. The results of Correlation tests showed that there are significant relationships between ages, irrigation farms, register recode of the WUAs, education level, type of land ownership, location of irrigated farm and utilization of communication channels with the factors affecting success of  WUAs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Participatory Irrigation Management
  • Water User Associations
  • Irrigation Management Transfer
  • Karkheh
  • Irrigation and Drainage District
  • Success Factors

مراجع

احمدوند، م.، و شریف‌زاده، م. (1388). امکان‌پذیری تشکیل انجمن‌های آب‌بران: مورد مطالعه دشت کوار استان فارس. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد 5، شماره2، ص15-1.
حیدریان، ا. (1382). انتقال مدیریت: روش‌ها، موانع و راهکارها. سومین کارگاه فنی مشارکت آب‌بران در مدیریت شبکه‌های آبیاری. کرج. 8 بهمن. ص81-25.
حاتم، ا.، و منعم، م. ج. (1382). تحلیل بهینه‌سازی مصرف آب از طریق بهسازی شبکه‌های آبیاری با رویکرد پویایی سیستم. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. 14-13 اردیبهشت، تهران، ص 79.
رحیمی، ح.، نی‌ریزی، س.، سیاهی.، م. ک.، و ثابتی، ع. (1377). تجارب جهانی مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری. کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران. چاپ اول، ص 8-5.
زارعی­دستگردی، ز.، ایروانی، ه.، شعبانعلی‌فمی، ح.، و مختاری­حصاری، آ. (1386). تحلیل سازوکارهای بهبود مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه آبرسانی، بخش جرقویه شهرستان اصفهان. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد 3 شماره2، ص 55-45.
شاهرودی، ع.، و چیذری، م. (1386). عوامل تأثیر‌گذار بر نگرش کشاورزان نسبت به مشارکت در تعاونی ‌آب‌بران (مطالعه موردی در استان خراسان رضوی). علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 11، شماره 42، ص 312-299.
صفایی، م.، صفوی، ح. ر. و احمدی، آ. (1390). پیاده‌سازی مدیریت جامع منابع آب در چارچوب یک سیستم پشتیبانی در تصمیم. چهارمین کنفرانس مدیریت منابع آب ایران. 14-13 اردیبهشت، تهران، ص 77.
کشاورز، ع.، و صادق‌زاده، ک. (1379). مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی، برآورد تقاضا برای آینده، بحران‌های خشکسالی، وضعیت موجود،چشم‌اندازهای آینده و راهکارهایی جهت بهینه سازی مصرف آب. کرج: مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی.
محمدی نیک‌پور، ع.، و پرستاری، ع.ر. (1385). آب محور توسعه تولیدات زراعی در استان خراسان رضوی. خبرنامه جهاد کشاورزی خراسان رضوی. جلد 4، شماره 23، ص 7.
منصورفر، ک. (1387). روش‌های پیشرفته آماری همراه با برنامه‌های کامپیوتری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
موسوی، ف.، پزشکی‌راد، غ. ر. و چیذری، م. (1387). رابطه مشخصه‌های اجتماعی با نگرش بهره‌برداران نسبت به مدیریت پایدار منابع آب. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. جلد4، شماره 2، صص 52-43.
نجفی، ب.، و شیروانیان، ع. (1385). بررسی موانع مشارکت آب‌بران در مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی. فصلنامه روستا و توسعه. جلد 9، شماره3، صص:75-53.
Burton, C. B., )2010(. Utah water users association. Utah department of natural resources. Available at: http://www.utahwaterusers.com.
Facon, T.) 2002(. Improving the irrigation service to farmers: a key issue in participatory irrigation management. Organization change for participatory irrigation management. APO
Garces- Restrepo, C.) 2001(. Irrigation management devolution in Mexico. International conference irrigation management transfer, 1-27.
Hassabou, A. H. M., and El-Gafy. (2007). Assessment Indicators for Water Users Associations in Egypt. Official Publication of the European Water Association (EWA, 1-12.
Howarth, S. E and Lal, N. K.) 2002(. Irrigation and participation: rehabilitation of the Rajapur project in Nepal. Irrigation and drainage system, 16: 111-138
Howarth, S. E., Parajuli, U. N., Baral, J. R., Nottl, G. A., Adghkari, B. R., Gautam, D R and Menuks, K. C. (2005). Participatory good governance of water user's associations in Nepal. Department of irrigation of His Majesty's Government of Nepal
Huang, Q., Wang, J., Easter, K. W. and Rozelle, S. (2010). Empirical assessment of water management institutions in northern china. Agricultural water management, 98: 361-369.
Narayan, D. (1995). The contribution of people's participation: evidence from 121 rural water study projects. World Bank in Washington, D.C, 87-90.
Rattanatangtrakul, U. (2002). Participatory irrigation management (PIM) in Thailand. Water management development group, office of hydrology and water management, royal irrigation department, 1-6.
Tanaka, Y. and Sato, Y. (2003). An institutional case study of Japanese water users association: towards successful participatory irrigation management. Paddy water Environ, 1: 85-90.
Yercan, M. (2003). Management turning- over and participatory management of irrigation schemes: a case study of the Gediz River Basin in Turkey. Agricultural Water management, 205-214
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 10، شماره 2
آذر 1393
صفحه 105-120

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار