واکاوی عوامل اثرگذار بر نگرش متخصصان نسبت به برنج تراریخته ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

2 دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین خوزستان

چکیده

برنج تراریخته پدیده‌ای نوین در کشاورزی صنعتی جهانی می‌باشند که به منظور استفاده در چرخه انبوه غذایی کشور بایستی از دیدگاه متخصصان امر پدیده‌ای ضروری و استراتژیک جلوه نماید. از این رو در پژوهش حاضر قصد بر شناسایی عوامل مؤثر بر نگرش متخصصان دو بخش اجرایی و مراکز آموزش عالی و مراکز پژوهشی در استان خوزستان به عنوان سومین استان تولیدکننده‏ ی برنج است. جامعه‏ ی آماری شامل کلیه متخصصان مرتبط با موضوع به تعداد 150 نفر می‏ باشد که از میان آن‌ها 108 نفر با استفاده از روش نمونه‏ گیری تصادفی طبقه ‏ای با انتساب متناسب به عنوان نمونه انتخاب شدند. پارادایم حاکم بر مطالعه حاضر، از نوع کمی است و از لحاظ هدف در رده تحقیقات کاربردی و از نوع توصیفی پیمایشی می‏ باشد. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه محقق ساخته می‌باشد که در آن پنج عامل نگرش نسبت به برنج تراریخته، ادراک مزایا، ادراک مضرات، اعتماد و مباحث اخلاقی به وسیله‏ ی طیف هفت درجه ‏ای لیکرت مورد سنجش قرار گرفتند. روایی و پایایی پرسشنامه به ترتیب به وسیله ‏ی جمعی از متخصصان و محاسبه ‏ی ضریب آلفای کرونباخ (به ترتیب به میزان 0/78، 0/86، 0/87، 0/63 و 0/74) مورد تأیید قرار گرفتند. داده‏ های حاصل از پرسشنامه به وسیله ‏ی دو نرم ‏افزار SPSS و AMOS آزمون شدند. نتایج نشان داد که سه مؤلفه‌ی‏ ادراک از مزایا، اعتماد و مباحث اخلاقی، عوامل پیش‏ بینی‏ کننده‏ ی نگرش پاسخگویان بوده ‏اند. همچنین یافته‏ ها حاکی از وجود نگرش مثبت در میان پاسخگویان و عدم وجود ارتباط نگرش پاسخگویان با ادراک از مضرات برنج تراریخته بود. در این راستا پیشنهاد می‏‏شود، کمیته‏ای متشکل از نمایندگان گروه ‏های دو بخش اجرایی و مراکز آموزشی پژوهشی به منظور نظارت بر فرایند تولید برنج تراریخته تشکیل شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis the Factors Influencing Specialists’ Attitudes towards Iranian Genetically Modified Rice

نویسندگان [English]

  • Omid Mehrab- Ghoochani 1
  • Mansour Ghanian 2
  • Masoud Baradaran 2
1 PhD. Student of Department of Agricultural Extension and Education, Ramin Agricultural and Natural Resources University of Khuzestan
2 Associate Professor of Department of Agricultural Extension and Education, Ramin Agricultural and Natural Resources University of Khuzestan
چکیده [English]

One of the alternatives for increasing of rice production is using Bacillus thuringiensis rice. Genetically Modified crops are a new phenomenon in the country and its diffusion requires experts’ acceptance. Therefore, the main purpose of this research was to identifying the affecting factors on the attitudes of specialists in two sectors of scientific research and education centers and executive institutes in the Khuzestan province which is the third largest rice producer. All specialists related to this issue in these two sectors were considered as statistical population and among them, 108 participants were selected using proportional random sampling method. This is a quantitative and applied research. Data for this study was collected using a researcher-made questionnaire which assessed five perceptional constructs ‘attitude towards genetically modified rice’, ‘perception of benefits’, ‘perception of risks’, ‘trust in individuals and agencies’ and ‘ethics’ using the Likert seven-point scale (from ‘1- fully disagree’ to ‘7- fully agree’). The validity and reliability of the questionnaire were confirmed respectively by a panel of faculty members, and Cronbach’s alpha coefficients (Alpha coefficient was 0.78, 0.86, 0.87, 0.63 and 0.74 respectively). Data was analyzed using SPSS (version 20) and AMOS (version 20). The results showed that the three components of ‘perception of benefits’, ‘trust’ and ‘ethics’ were predictors of attitude. Moreover, the findings revealed a positive attitude among the respondents and the lack of association between respondents' attitudes and perceptions of risks of GM rice. In this regard, establishing a joint committee consisted the representatives of two groups of academics and practitioners to monitoring the process of producing genetically modified rice is suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • GM Crops
  • Specialists
  • Khuzestan
  • attitudes

مراجع

امینی، ع.، نوری، ه.، و اصلانی سنگده، ب. (1394). ارزیابی و سنجش پایداری زراعت برنج با استفاده از روش‏های تصمیم‏گیری چند معیاره (مورد مطالعه: شهرستان رضوانشهر). مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 11، شماره 1، صص 126-101.
پزشکی راد، غ.، و. نعیمی، ا. (1389). تحلیل عاملی نگرش متخصصان بیوتکنولوژی استان تهران نسبت به بکارگیری گیاهان تراریخته. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-41، شماره 2، صص 203-193.
پزشکی راد، غ.، و نعیمی، ا. (1390). بررسی عوامل آموزشی – ترویجی مؤثر بر بکارگیری گیاهان تراریخته از نظر متخصصان بیوتکنولوژی مراکز تحقیقات استان تهران. نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی، جلد 25، شماره 1، صص 9-1.
عادلی، ن.، و قره‏یاضی، ب. (1392). مقایسه کشت متداول گیاهان زراعی با گیاهان تراریخته مقاوم به آفات از جنبه اثر بر سلامت محیط‌زیست، انسان و دام. مجله مهندسی ژنتیک و ایمنی زیستی، دوره 2، شماره 1. صص 28-1.
مجردی، غ.، گلباز، ش.، و عطایی، ح. (1393). تحلیل سازه‏های پیش‏برنده و بازدارنده پذیرش کشاورزی ارگانیک از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی زنجان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 10، شماره 2،صص 15-1.
مهراب قوچانی، ا.، و غنیان، م. (1392). امنیت غذایی و گیاهان تراریخته؛ بایدها و نبایدها. سومین کنفرانس ملی کشاورزی، غذا و آبزیان. بوشهر، 28 آذر.
مهراب قوچانی، ا.، غنیان، م.، برادران، م.، و آزادی، ح. (1392). بایدها و نبایدهای بکارگیری گیاهان تراریخته در چرخه غذایی کشور از دیدگاه مدیران شرکت‏های خصوصی کشاورزی شهرستان اهواز. مجموعه مقالات بیست و یکمین کنگره ملی علوم و صنایع غذایی ایران، شیراز، 7 تا 9 آبان.
مهراب قوچانی، ا.، غنیان، م.، برادران، م.، و آزادی، ح. (1392). تبیین نگرش دانشجویان نسبت به گیاهان تراریخته؛ مطالعه دانشگاه کشاورزی استان خوزستان. سومین کنفرانس ملی کشاورزی، غذا و آبزیان. بوشهر، 28 آذر.
مهراب قوچانی، ا.، غنیان، م.، برادران، م.ف و آزادی، ح. (1392). گیاهان تراریخته، امنیت غذایی و نگرش کشاورزان پیشرو؛ مطالعه منطقه گتوند استان خوزستان. مجموعه مقالات بیست و یکمین کنگره ملی علوم و صنایع غذایی ایران. شیراز، 7 تا 9 آبان.
نعیمی، ا.، پزشکی راد، غ.، و قره‏یاضی، ب. (1388). بررسی نگرش متخصصان بیوتکنولوژی مراکز دانشگاهی استان تهران در مورد کاربرد گیاهان تراریخته. مجله علوم محیطی، سال 7، شماره 2، صص 154-141.
نعیمی، ا.، پزشکی راد، غ.، و قره‏یاضی، ب. (1390). واکاوی مشکلات توسعه فناوری زیستی کشاورزی از دیدگاه متخصصان فناوری زیستی استان تهران. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. دوره 2-42، شماره 1، صص 56-45.
وزارت کشاورزی. (1392). آمارنامه محصولات کشاورزی سال 1392.
 
Adenle, A. A. (2014). Stakeholders’ perceptions of GM technology in West Africa: Assessing the responses of policymakers and scientists in Ghana and Nigeria. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 27(2), 241-263.
Aerni, P. (2002). Stakeholder attitudes toward the risks and benefits of agricultural biotechnology in developing countries: a comparison between Mexico and the Philippines. Risk Analysis, 22(6), 1123-1137.
Amin, L., Azlan, N., Ahmad, A.A., Jamil. H., Hasrizul Latif, A., and Samian. Haron, M.S. (2011). Ethical perception of synthetic biology. African Journal of Biotechnology, 10(58), 12469-12480. Available at: <www.academicjournals.org/AJB>
Amin, L., Azad, M.A.K., Gausmian, M.H., and Zulkifli, F. (2014). Determinants of public attitudes to genetically modified salmon. PLOS ONE, 9(1), 1-14.
Arvanitoyannis, I.S., and Krystallis, A. (2005). Consumers’ beliefs, attitudes and intentions towards genetically modified foods, based on the ’perceived safety vs. benefits’ perspective. International journal of food science & technology, 40(4), 343-360.
Azadi, H., Ghanian, M., Ghoochani, O.M., Khachak, P.R., Taning, C. N., Hajivand, R.Y., and Dogot, T. (2015). Genetically modified crops: Towards agricultural growth, agricultural development or agricultural sustainability? Food Reviews International, 31(3), 195-221.
Azzam, Z. A. (2013). Managers’ perspective towards perceived risks associated with technology based self services a case of Jordan Banks. Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 4(11), 46-64.
Baharuddin, A.H. (2012). Risk and poverty in agriculture: Expanding roles for agricultural cooperatives in Malaysia. Geografia: Malaysian Journal of Society and Space, 8(4), 1-11.
Bakshi, S., and Dewan, D. (2013). Status of transgenic cereal crops: A review. Clon Transgen, 3(119), 1-13.
Bett, C., Ouma, J.O., and Groote, H.D. (2010). Perspectives of gatekeepers in the Kenyan food industry towards genetically modified food. Food Policy, 35(4), 332-340.
Bouman, B.A.M., Barker, R., Humphreys, E., Tuong, T.P., Atlin, G.N., Bennett, J., Dawe, D., Dittert, K., Dobermann, A., Facon, T., Fujimoto, N., Gupta, R.K., Haefele, S.M., Hosen, Y., Ismail, A.M., Johnson, D., Johnson, S., Khan, S., Lin Shan, Masih, I., Matsuno, Y., Pandey, S., Peng, S., Thiyagarajan, T.M. and Wassman, R. (2007). Rice: feeding the billions. In Water for food, water for life: A comprehensive assessment of water management in agriculture. PP. 515-549. Colombo, Sri Lanka.
Bredahl, L., Grunert, G., & Frewer, L. J. (1998). Consumer attitudes and decision making with regard to genetically engineered food products. A review of literature and a presentation of models for future research. Consumer Policy, 21(3), 251–277.
Chen, M.F., and Li, H.L. (2007). The consumer’s attitude toward genetically modified foods in Taiwan. Food Quality and Preference, 18(4), 662-674.
Chern, W.S. (2006). Genetically modified organisms (GMOs) and sustainability in agriculture. In 2006 Annual Meeting, August 12-18, 2006, Queensland, Australia (No. 25463). International Association of Agricultural Economists.
Costa-Font, M., and Gil, J.M. (2009). Structural equation modelling of consumer acceptance of genetically modified (GM) food in the Mediterranean Europe: A cross country study. Food Quality and Preference, 20(6), 399-409.
Costa-Font, M., Gil, J.M., and Traill, W.B. (2008). Consumer acceptance, valuation of and attitudes towards genetically modified food: Review and implications for food policy. Food Policy, 33(2), 99-111.
De Dominicis, S., Fornara, F., Cancellieri, U. G., Twigger-Ross, C., and Bonaiuto, M. (2015). We are at risk, and so what? Place attachment, environmental risk perceptions and preventive coping behaviours. Journal of Environmental Psychology, 43, 66-78.
FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations), IFAD (International Fund for Agricultural Development) and WFP (World Food Programme). (2013). The state of food insecurity in the world 2013. The multiple dimensions of food security. Rome, FAO. Available at: <http://www.fao.org/docrep/018/i3434e/i3434e.pdf>. 
FAO. (Food and Agriculture Organization of the United Nations). (2009). The state of agricultural commodity markets. Available at: <ftp://ftp.fao.org>
Frewer, L., and Shepherd, R. (1995). Ethical concerns and risk perceptions associated with different applications of genetic engineering: Inter-relationships with the perceived need for regulation of the technology. Agriculture and Human Values, 12(1), 48-57.
Ghanian, M., Ghoochani, O. M., Kitterlin, M., Jahangiry, S., Zarafshani, K., Van Passel, S., and Azadi, H. (2015). Attitudes of agricultural experts toward genetically modified crops: A case study in southwest Iran. Science and Engineering Ethics, 22(2), 1-16.
Ghasemi, S., Karami, E., & Azadi, H. (2013). Knowledge, Attitudes and Behavioral Intentions of Agricultural Professionals toward Genetically Modified (GM) Foods: A Case Study in Southwest Iran. Science and engineering ethics, 19(3), 1201-1227.
Giger, E., Prem, R., Leen, M. (2009). Increase of agricultural production based on genetically modified food to meet population growth demands. School of Doctoral Studies (European Union) Journal, 1, 98- 124.
González, C., García, J., and Johnson, N. (2010). Stakeholder positions toward GM food: The case of vitamin a biofortified cassava in Brazil. AgBioForum, 12(3&4), 382-393.
Goodpaster, K. E. (1991). Business ethics and stakeholder analysis. Business Ethics Quarterly, 1(01), 53-73.
Hall, J., Bachor, V., and Matos, S. (2014). The impact of stakeholder heterogeneity on risk perceptions in technological innovation. Technovation, 34(8), 410-419.
Han, J. H. (2006). The effects of perceptions on consumer acceptance of genetically modified (GM) foods. Ph.D. Dissertation. Chonnam National University.
Hellmich, R.L., and Hellmich, K.A. (2012). Use and impact of bt maize. Nature Education Knowledge, 3(10), 4-12.
Hooper, D., Coughlan, J., and Mullen, M.R. (2008). “Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit.” The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53 – 60.
Hu, L., and Bentler, P.M. (1999), "Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives", Structural Equation Modeling, 6, 1-55.
ISAAA. (International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications). (2010). ISAAA Briefs 42. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2010: International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications.
ISAAA. (International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications). (2012). ISAAA Briefs 42. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2012: International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications.
Ismail, K., Soehod, K., Vivishna, S., Khurram, W., Jafri, S.K.A., and bin Ramily, M.K. (2012). Genetically modified food and consumer purchase intentions: a study in Johor Bahru. International Journal of Business and Social Science, 3(5), 197-207.
Jafari, M., Norouzi, P., Malboobi, M. A., Ghareyazie, B., Valizadeh, M., Mohammadi, S. A., & Mousavi, M. (2009). Enhanced resistance to a lepidopteran pest in transgenic sugar beet plants expressing synthetic cry1Ab gene. Euphytica, 165(2), 333-344.
Kaya, I.H., Poyrazoglu, E.S., Artik, N., and Konar, N. (2013). Academicans’ perceptions and attitudes toward GM-organisms and–foods. International Journal of Biological, Ecological and Environmental Sciences (IJBEES), 2(2), 20-24.
Koenig-Lewis, N., Palmer, A., Dermody, J., and Urbye, A. (2014). Consumers' evaluations of ecological packaging–Rational and emotional approaches. Journal of Environmental Psychology, 37, 94-105.
Koester, V. (2012). The Nagoya protocol on ABS (Access and benefit-sharing): Ratification by the EU (European Union) and its member states and implementation challenges, Studies N°03/12, (Institut du développement durable et des relations internationals (IDDRI) (The Institute for Sustainable Development and International Relations), Paris, France, 32 p.
Krejcie, R.V., and Morgan, D.W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational Psychological Measures, 30, 607-610.
Leung, Y. (2013). Perceived benefits. Encyclopedia of Behavioral Medicine. 1450-1451. Available at: <http://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007%2F978-1-4419-1005-9_1165>
Lupien, J.R. (2002). Hunger after millennium: perspectives and demands. Nutrition today, 37 (4), 96-102.
Mitchell, R.K., Agle, B.R., and Wood, D. J. (1997). Toward a theory of stakeholder identification and salience: Defining the principle of who and what really counts. Academy of Management Review, 22(4), 853-886.
Morris, S.H., and Adley, C.C. (2000). Genetically modified food issues: Attitudes of Irish university scientists. British Food Journal, 102(9), 669-691.
Moseley, B.E. (1999). The safety and social acceptance of novel foods. International Journal of Food Microbiology, 50(1), 25-31.
Qiu, H., and Huang, J. (2006). Consumers' trust in government and their attitudes towards genetically modified food: Empirical evidence from China. In 2006 Annual Meeting, August 12-18, 2006, Queensland, Australia (No. 25741). International Association of Agricultural Economists.
Schreiber, J.B., Nora, A., Stage, F.K., Barlow, E.A., and King, J. (2006). Reporting structural equation modeling and confirmatory factor analysis results: A review. The Journal of Educational Research, 99(6), 323-338.
Senarath, S. N., and Karunagoda, R.P. (2012). Consumer attitude towards labeling of genetically modified foods in Sri Lanka. Tropical Agricultural Research, 23(3), 283-288.
Shaffer, P.A., Vogel, D.L., and Wei, M. (2006). The mediating roles of anticipated risks, anticipated benefits, and attitudes on the decision to seek professional help: An attachment perspective. Journal of Counseling Psychology, 53(4), 442.
Sharma, R. (2012). Ensuring the success of feed the future: Analysis and recommendations on gender integration. Global Agricultural Development Initiative Issue Briefs are published by The Chicago Council on Global Affairs. Available at:
<http://www.thechicagocouncil.org/UserFiles/File/GlobalAgDevelopment/Issue_Briefs/GADI%20Issue%20Brief%20-%20FtF%20and%20Gender%20Integration%20-%20FINAL.pdf>.
Siegrist, M., Cousin, M.-E., Kastenholz, H., and Wiek, A. (2007). Public acceptance of nanotechnology foods and food packaging: The influence of affect and trust. Appetite, 49(2), 459-466.
Soregaroli, C., Boccaletti, S., and Moro, D. (2003). Consumer’s attitude towards labeled and unlabeled GM food products in Italy. International Food and Agribusiness Management Review, 6(2), 112-127.
UNDP. (2012). Multi-stakeholder decision-making: A guidebook for establishing a multi-stakeholder decision-making process to support green, low-emission and climate-resilient development strategies. New York: UNDP Publication.
United Nations. (2008). Organic agriculture and food security in Africa. United Nations Conference on Trade and Development. UNEP-UNCTAD Capacity-building Task Force on Trade, Environment and Development. United Nations Environment Programme. New York and Geneva.
Uphoff, N. (2012). Supporting food security in the 21st century through resource-conserving increases in agricultural production. Agriculture & Food Security 2012, 1:18 .available at:
<http://www.agricultureandfoodsecurity.com/content/1/1/18>
USDA, United States Department of Agriculture. (2012). Rice trade. Available at:
<http://www.ers.usda.gov/topics/crops/rice/trade.aspx#.VEwZWCKUcZw>.
Verdurme, A., and Viaene, J. (2003). Exploring and modelling consumer attitudes towards genetically modified food. Qualitative Market Research: An International Journal, 6(2), 95-110.
Wang, E.H., Yu, Z., Hu, J., Jia, X.D., and Xu, H. B. (2014). A two-generation reproduction study with transgenic Bt rice TT51 in Wistar rats. Food and Chemical Toxicology, 65, 312-320.
Wu, F., and Butz, W. (2004). The future of genetically modified crops: Lessons from the Green Revolution. USA: Rand Corporation.
Yawson, R,M. Quaye, W., Entsi Williams, I., and Yawson, I. (2008). A Stakeholder approach to investigating public perception and attitudes towards agricultural biotechnology in Ghana. Tailoring Biotechnologies, 4(1-2), 55-70.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 12، شماره 2
آذر 1395
صفحه 53-72

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار