سازه‌های مؤثر بر مشارکت بهره‌برداران در توسعه‌ی شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی: کاربرد تحلیل‌مسیر

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ترتیب دانشجوی سابق کارشناسی‌ارشدبخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

2 دانشیار بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

چکیده

در راستای توسعه‌ی منابع آب، اقدامات زیادی برای کنترل و انتقال آب انجام گرفته است؛ در حالی که این اقدامات برای توزیع بهتر آب در مزرعه به دلایلی نظیر عدم اجرای کامل شبکه‌های توزیع آب کافی نبوده است. به همین دلیل، تحقیق حاضر به بررسی سازه‌های مؤثر بر مشارکت بهره‌برداران در توسعه‌ی شبکه‌های فرعی آبیاری در حوزه‌ی رودخانه‌ی بوژان شهرستان نیشابور پرداخته است. در اجرای این پژوهش از تکنیک پیمایش و ابزار پرسشنامه استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان و جهت تعیین پایایی، یک مطالعه راهنما انجام گرفت که ضرایب آلفای کرونباخ برای متغیر‌های مختلف تحقیق بین 0/70 تا 0/92 بدست آمد. جامعه‌ی مورد مطالعه 744 بهره‌بردار مشارکت کننده در حوزه‌ی رودخانه‌ی بوژان در شهرستان نیشابور بودند. به منظور انتخاب نمونه‌ها، از روش نمونه‌گیری تصادفی متناسب استفاده گردید و حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 254 بهره‌بردار تعیین گردید. نتایج حاصل از واکاوی علّی متغیرها نشان داد که متغیرهای بازدید از مزارع نمایشی و ملاقات با مروجان و کارشناسان، بالاترین تأثیر مستقیم را بر مشارکت بهره‌برداران در توسعه‌ی شبکه‌های فرعی آبیاری داشتند. همچنین متغیرهای مراجعه‌ی دیگران به بهره‌بردار و درآمد، بالاترین تأثیر غیرمستقیم را بر مشارکت بهره‌برداران در توسعه‌ی شبکه‌های فرعی آبیاری داشتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Influencing on Beneficiaries' Participation towards Ancillary Irrigation and Drainage Networks Development: Application of Path Analysis

نویسندگان [English]

  • Hamid Nasrabadi 1
  • Dariush Hayati 2
1 , Former M.Sc. Student, Dept. of Agricultural Extension and Education, Shiraz University
2 Associate Professor, Dept. of Agricultural Extension and Education, Shiraz University
چکیده [English]

In order to develop water resource, noticeable actions have been taken toward controlling and transferring fresh water. But, less actions have implemented toward water distribution in farms, because of lacking appropriate development of irrigation and drainage networks. Implementing ancillary irrigation networks is one of the main ways for enhancing water use efficiency. Therefore, this research was executed to investigate factors affecting beneficiaries' participation towards ancillary irrigation and drainage networks in Bozhan river zone, Neyshabour County. Research method was descriptive by using survey technique. The research instrument included a questionnaire. Its validity was approved by a specialists panel and a pilot study was conducted to examine its reliability. Cronbach's alpha coefficients were from 0.70 to 0.90. All the network participants (744 beneficiaries) were the research statistical population. Proportional random sampling method was used to collect data from 254 beneficiaries. Findings of path analysis revealed that variables including visiting demonstration farms and amount of contact with extension agents had the most direct effect on beneficiaries' participation in developing ancillary irrigation and drainage networks. Also, the variables of the amount of referral of others to beneficiary (water user) and income had the most indirect effect on beneficiaries' participation in developing ancillary irrigation and drainage networks. At the end, based on the findings of the research, some executive recommendations have been presented to promote beneficiaries' participation toward development of ancillary irrigation and drainage networks.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beneficiaries' Participation
  • Ancillary Irrigation Networks
  • path analysis

مراجع

حیاتی، د. ابراهیمی، ا. و رضایی مقدم، ک. (1389). شناخت صرفه‌های اقتصادی جلب مشارکت‌های مردمی در توسعه‌ی
شبکه‌های آبیاری و زهکشی (مطالعه‌ی موردی: بند امیر در استان فارس). نشریه‌ی اقتصاد و توسعه‌ی کشاورزی، سال بیست و چهارم، شماره‌ی 3، ص 371- 383.

حیدریان، س. ا. (1384). انتقال مدیریت آبیاری: چرا و چگونه؟ چهارمین کارگاه فنی مشارکت کشاورزان در مدیریت
شبکه‌های آبیاری و زهکشی (اصول و روش‌های کاربردی)، کمیته‌ی ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران: 8 دی ماه 1384، ص 9-24.

عزیزی خالخیلی، ط. (1386). سازه‌های مؤثر بر مشارکت کشاورزان در مدیریت آبیاری مورد مطالعه: شبکه‌ی آبیاری سد درودزن، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، رشته‌ی ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه شیراز.

محمدی، غ. (1383). عوامل مؤثر بر مشارکت روستاییان در طرح‌های آبخیزداری. دوماهنامه‌یجهاد، سال بیست و سوم، شماره‌ی 262، ص 13-17.

میردامادی، س. م.  علیزاده‌فرد، م. و علیمرادیان، پ. (1389). بررسی رابطه‌ی بین مشارکت مردم و پیامدهای اجتماعی- اقتصادی، در طرح حبله‌رود (مطالعه‌ی موردی استان تهران). مجله‌یتحقیقاتاقتصادوتوسعه‌ی کشاورزیایران، سال
چهل و یکم، شماره‌ی 4، ص 557-564.

میرزایی، آ. میردامادی، س. م. حسینی، س. م. و سجادی، ا. (1390). تأثیر ابزارهای ترویجی و منابع اطلاعاتی بر مشارکت کشاورزان استان گلستان در تعاونی‌های آب‌بران. مجله‌ی تعاون، سال بیست و دوم، شماره‌ی 5، ص 127-143.

یعقوبی، ج.، شمسایی، ا.، و خسروی، ب. (1388). بررسی عوامل مؤثر در جلب مشارکت‌های مرددمی طرح‌های آبخیزداری
حوزه‌ی آبخیز زنجانرود، مجوعه مقالات پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران (مدیریت پایدار منابع طبیعی)، گرگان، 2 اردیبهشت 1388، ص 92-98.

 

Chandran, M, K., and Chackacherry, G. (2004). Factors influencing farmer participation in irrigation management. Tropical Agriculture, 42(1-2): 77-79.

Peter, J. R. (2004). Participatory irrigation management. International Network on Participatory Irrigation Management, Washington DC, INWEPF/SY/2004(06). Available at: http:/ /www. maff.go.j p/e/nou sin/kaigai/inwepf/i_document/pdf/sympo_inpim.pdf.

Prokopy, L. S. (2005). The relationship between participation and project outcomes: audience from rural water supply projects in India. World Development, 33(11): 1801-1819.

Qiao, G., Lijuan, Z., and Klein, K. K. (2009). Water user associations Inner Mongolia: Factor that influence farmers to join, AgriculturalWaterManagement, 96(5): 822 – 830.

Zarafshani, K.,  Alibaygi, A.  H., and Afshar, N. (2008). The utility of discriminant analysis for predicting farmers' intentions to participate in farmer-managed irrigation systems in Iran. Applied Science, 8(4): 697-701.

علوم ترویج و آموزش کشاورزی

دوره 10، شماره 1
بهار و تابستان 1393
صفحه 89-100

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار