تعیین‏ کننده‏ های رفتار تولید ضایعات مواد غذایی خانوارها در بخش مرکزی شهرستان نجف ‏آباد: کاربرد مدل تلفیقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

2 دانشیار گروه مدیریت توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه یاسوج

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی تعیین­ کننده­ های رفتار تولید ضایعات مواد غذایی خانوار در بخش مرکزی شهرستان نجف­آباد با استفاده از مدل تلفیقی بود. برای این منظور از روش پیمایش بهره گرفته شد. جامعه آماری تحقیق، تمام خانوارهای ساکن در بخش مرکزی شهرستان نجف ‏آباد بودند که از آن میان، 405 خانوار بر اساس جدول تعیین حجم نمونه بارتلت و همکاران به‌عنوان حجم نمونه برآورد شد و به روش نمونه‏ گیری طبقه ‏ای با انتساب متناسب گزینش و مورد مطالعه قرار گرفتند. روایی صوری پرسشنامه توسط پانل متخصصان و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین ضایعات غذایی خانوارهای مورد مطالعه مربوط به نان، برنج، سبزی و میوه تازه بود. نتایج تحلیل مسیر مدل تلفیقی حکایت از تأثیر مستقیم کنترل رفتاری ادراک‏ شده و هنجار اجتماعی و همچنین تأثیر غیرمستقیم متغیرهای هنجار اجتماعی، آگاهی از پیامدهای منفی ضایعات، احساس گناه، نگرش به ضایعات، هنجار اخلاقی و انتساب درونی بر رفتار تولید ضایعات غذایی در خانوارها داشت. از آنجایی که آگاهی از پیامدهای منفی ضایعات، پیش ‏بینی‏ کننده متغیرهای مستقل مدل تحلیل مسیر بوده و به‌طور غیر مستقیم تأثیر خود را بر کاهش ضایعات غذایی نمایان ساخته، پیشنهاد می ‏شود با روش‏ های اطلاع ‏رسانی مختلف، پیامدهای منفی ضایعات غذایی به‌طور ملموس برای مصرف‏کنندگان تشریح و تبیین گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determinants of Households’ Food Waste Behavior in Centeral District of Najaf Abad County: Application of Integrated Model

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Soorani 1
  • Mostafa Ahmadvand 2
1 Ph.D. Student, Department of Rural Development Management, Faculty of Agriculture, Yasouj University
2 Associate Professor, Department of Rural Development Management, Faculty of Agriculture, Yasouj University
چکیده [English]

The main purpose of this study was to determine the type and amount of food waste by households and its effective factors using integrated model. For this purpose, a survey method was used. The statistical population of the study consisted of all households in centeral district of Najaf Abad County. Totally, 405 of which were estimated as sample size according to Bartlett and colleague table and were studied by stratified random sampling technique. The questionnaire face validity was confirmed by a panel of experts and its reliability was approved by the Cronbach's alpha coefficient. The results showed that most household food waste was related to bread, rice, fresh vegetables and fresh fruit. The results of the path analysis of the integrated model indicated the direct effect of perceived behavioral control and the social norm and the indirect effect of social norm, problem awareness, feeling of guilt, attitude, moral norm, and internal attribution on the behavior of reducing household food waste. Since awareness of problem is a predictor of independent variables of the path analysis model and indirectly affects on reducing food waste, but it does not have the appropriate status in the studied sample. It is suggested to use different methods of consumers awareness enhancement to describe the negative consequences of food waste behavior.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Food Security
  • Sustainable Food System
  • Food Supply Chain
  • Consumption Behavior
  • Food Waste

مراجع

خسروانی، ف.، پزشکی‏راد، غ.، و فرهادیان، ه. (1395). تحلیل مؤلفه‏های رفتار مصرف ‏کنندگان پیرامون ضایعات مواد غذایی در شهر تهران. مجله علوم و صنایع غذایی، جلد 13، شماره 53، صص 183-173.
خلیلی، ف. ا. (1395). مقدمه‏ای بر تاریخ و فرهنگ مردم نجف‏ آباد. نجف ‏آباد: انتشارات مهر زهرا (س).
رحیمی فیض ‏آباد، ف.، یزدان‏پناه، م.، فروزانی، م.، محمدزاده، س.، و برتون، ر. (1395). تبیین رفتار حفاظت از آب کشاورزی با استفاده از تئوری توسعه‏ یافته رفتار برنامه‏ریزی‏شده: مورد مطالعه شهرستان الشتر. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 12، شماره 2، صص 17-1.
محقق ‏زاده، ه.، و کرمی، ع.ا. (1396). ساز ‏های اثرگذار بر بهینگی مصرف آب در آبیاری قطره‏ای- نواری در کشت گوجه‏ فرنگی. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 13، شماره 2، صص 89-71.
مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395. قابل دسترس در آدرس اینترنتی:  <https://www.amar.org.ir>
نوری، م.، و نوری‏پور، م. (1393). سازه‏های مؤثر بر پذیرش تعاون و کارگروهی در شهرستان بویراحمد: ارائه‏ی الگویی توسعه‏یافته از نظریه ‏های عمل منطقی و رفتار برنامه ‏ریزی‏ شده. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 10، شماره 1، صص 141-119.
وزارت جهاد کشاورزی .(1392). سیاست‏های کلی اقتصاد مقاومتی. مرکز روابط عمومی و اطلاع‏ رسانی وزارت جهاد کشاورزی.
 
Ajzen, I. (2015). Consumer attitudes and behavior: The theory of planned behavior applied to food consumption decisions. Rivista Di Economia Agraria/Italian Review of Agricultural Economics, 70(2), 121-138.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 179-211.
Bamberg, S., and Möser, G. (2007). Twenty years after Hines, Hungerford, and Tomera: A new meta-analysis of psycho-social determinants of pro-environmental behaviour. Journal of Environmental Psychology, 27(1), 14-25.
Bamberg, S., Fujii, S., Friman, M., and Tommy Gärling, T. (2011). Behaviour theory and soft transport policy measures. Transport Policy,18, 228-235.
Bartlett, J.E., Kotrlik, J.W. and Higgins, C.C. (2001). Organizational research: Determining appropriation sample size in survey research. Information Technology, Learning and Performance Journal, 19 (1), 43-50.
Bruinessen, E.V. (2018). Motivating the choice for anti-food waste restaurants; how emotions can play a role. MSc Thesis for Management, Economics and Consumer Behaviour within the Marketing and Consumer Behaviour Group.The Wageningen University.
European Parliament (2017). Report on initiative on resource efficiency: Reducing food waste, improving food safety. (2016/2223(INI)). Committee on the Environment, Public Health and Food Safety. Rapporteur: Biljana Borzan.
Evans, D. (2012). Beyond the throwaway society: Ordinary domestic practice and a sociological approach to household food waste. Sociology, 46(1), 41-56.
FAO., IFAD., UNICEF., WFP., and WHO. (2018). The state of food security and nutrition in the world 2018. Building climate resilience for food security and nutrition. Rome: FAO.
FAO., IFAD., UNICEF., WFP., and WHO. (2017). The state of food security and nutrition in the world 2017. Building resilience for peace and food security. Rome: FAO.
FAO. (2017). Regional overview of food security and nutrition - Building resilience for in times of conflict and crisis: Food security and nutrition a perspective from the Near East and North Africa (NENA) region, Cairo. 62 pp.
George, D., and Mallery, P. (2016). IBM SPSS Statistics 23 Step by Step: A simple guide and reference (14th Edition).  London: Routledge.
Graham-Rowe, E., Jessop, D.C., and Sparks, P. (2015). Predicting household food waste reduction using an extended theory of planned behaviour. Resources, Conservation and Recycling, 101, 194-202.
Hall, K.D., Guo, J., Dore, M., and Chow, C.C. (2009) The progressive increase of food waste in america and its environmental impact. PLOS ONE, 4(11), 7940.
Han, H., and Hyun, S.S. (2017). Drivers of customer decision to visit an environmentally responsible museum: Merging the theory of planned behavior and norm activation theory. Journal of Travel and Tourism Marketing, 34(9), 1155-1168.
High Level Panel of Experts on Food Security and Nutrition (HLPE). (2014). Food losses and waste in the context of sustainable food systems. A report by the High Level Panel of Experts on Food Security and Nutrition of the Committee on World Food Security, Rome 2014.
Institute of Food Science and Technology (IFST). (2017). Food system framework a focus on food sustainability. Report IFST (Institute of Food Science + Technology Food System Framework).
Klöckner, C.A., and Blöbaum, A. (2010). A comprehensive action determination model: Toward a broader understanding of ecological behaviour using the example of travel mode choice. Journal of Environmental Psychology, 30(4), 574-586.
Lauper, E., Bruppacher, S., and Kaufmann-Hayoz, R. (2013). Energy-relevant decisions of home buyers in new home construction. Umweltpsychologie, 17(2), 109-123.
Liu, R.X., Kuang, J., Gong, Q., and Hou, X.L. (2003). Principal component regression analysis with SPSS. Computer Methods and Programs in Biomedicine, 71, 141-147.
Liu, Y., Sheng, H., Mundorf, N., Redding, C., and Ye, Y. (2017). Integrating norm activation model and theory of planned behavior to understand sustainable transport behavior: Evidence from China. International journal of environmental research and public health, 14(12), 1593.
Marangon, F., Tempesta, T., Troiano, S., and Vecchiato, D. (2014). Food waste, consumer attitudes and behaviour. A study in the North-Eastern part of Italy. Rivista Di Economia Agraria/Italian Review of Agricultural Economics, 69(2-3), 201-209.
Miles, J. (2014). Tolerance and variance inflation factor. Wiley StatsRef: Statistics Reference Online. Adaptation from: Fox, J. (1991). Regression Diagnostics, Newbury Park: Sage Publications.
Park, J., and Ha, S. (2014). Understanding consumer recycling behavior: Combining the theory of planned behavior and the norm activation model. Family and Consumer Sciences Research Journal, 42(3), 278-291.
Quested, T.E., Parry, A.D., Easteal, S., and Swannell, R. (2011). Food and drink waste from households in the UK. British Nutrition Foundation Nutrition Bulletin 36(4), 460-467.
Schuster, M., and Torero, M. (2016). Toward a sustainable food system: Reducing food loss and waste. In 2016 global food policy report. Chapter 3. PP. 22-31. Washington, D.C.: International Food Policy Research Institute (IFPRI).
Schwartz, S.H. (1977). Normative influence on altruism. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology, 10, 221-279. New York: Academic Press.
Sebbane, M. (2017). Food leftovers in workplace cafeterias: An investigation of beliefs and psychosocial factors. Working Paper MOISA. Available at:<http://prodinra.inra.fr/record/409879>.
Sigurðardóttir, S. (2017). Predicting household food waste reduction: An exploratory study comparing and contrasting the theory of planned behavior and value belief norm theory. master’s thesis, University of Iceland.
Sirieix, L., Lála, J., and Kocmanová, K. (2017). Understanding the antecedents of consumers' attitudes towards doggy bags in restaurants: Concern about food waste, culture, norms and emotions. Journal of Retailing and Consumer Services, 34, 153-158.
Stancu, V., Haugaard, P., and Lahteenmaki, L. (2016). Determinants of consumer food waste behaviour: Two routes to food waste. Appetite, (96), 7-17.
Stefan, V., van Herpen, E., Tudoran, A.A., and Lähteenmäki, L. (2013). Avoiding food waste by Romanian consumers: The importance of planning and shopping routines. Food Quality and Preference, 28(1), 375-381.
Steinmetz, H., Knappstein, M., Ajzen, I., Schmidt, P., and Kabst, R. (2016). How effective are behavior change interventions based on the theory of planned behavior? A three-level meta-analysis. Zeitschrift für Psychologie, 224(3), 216.
Van Herpen, E., van der Lans, I., Vries, M.N.-de, Holthuysen, N., and Kremer, S. (2016). Best practice measurement of household level food waste. Report of the EU project refresh. Milestone No.2. Available at: <https://edu0refresh.org/sites/default/files/refresh.pdf>.
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 15، شماره 1
خرداد 1398
صفحه 23-39

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار