عوامل مؤثر بر توانمندی اقتصادی روستاییان در استان آذربایجان‌شرقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مربی گروه مدیریت کشاورزی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

توانمندسازی اقتصادی روستاییان موجب افزایش کیفیت زندگی آنان، به‌ویژه گروه­ های محروم می­ شود. این امر باید از طریق مشارکت فعال و آگاهانه آنان جهت تأمین رفاه خودشان انجام گیرد. از این رو، جهت تعیین چگونگی احراز شرایط لازم برای آن، مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توانمندی اقتصادی روستاییان در استان آذربایجان ­شرقی با بهره­ گیری از روش پژوهش پیمایشی انجام گرفت. بدین منظور، پرسشنامه­ ی محقق ساخته ­ای تدوین شد. پس از آزمون روایی به‌صورت روایی صوری و آزمون پایایی به روش مطالعه پیشاهنگ از 384 سرپرست خانوار روستایی به‌عنوان نمونه ­ای از خانوارهای جامعه آماری در کل استان تکمیل شد. برای محاسبه تعداد نمونه از فرمول کوکران استفاده شد و جهت انتخاب آن­ ها از روش نمونه­ گیری تصادفی طبقه ­ای و با انتساب متناسب بهره­ گیری شد. تجزیه و تحلیل داده­ ها از طریق نرم‌افزار SPSS انجام گرفت. نتایج رگرسیون و تحلیل مسیر نشان داد که 55/9 درصد از تغییرات متغیر وابسته با هفت عامل: "میزان دسترسی به اعتبارات"، "اجرای طرح هادی"، "میزان پایداری اکولوژیکی"، "میزان دسترسی به منابع اطلاعاتی"، "میزان تجربه کشاورزی"، "میزان قدرت خرید نهاده­ های کشاورزی" و "میزان انباشتگی مبالغ درخواست وامتبیین شدند. در این پژوهش بر اساس نتیجه­ گیری­ ها، پیشنهادهایی برای بهبود توانمندی اقتصادی روستاییان ارائه شده­اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Economic Empowerment of Villagers in East Azerbaijan Province

نویسنده [English]

  • Rahim Saei
Lecturer of Department of Agricultural Management, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Economic empowerment improves the quality of life the villagers, especially disadvantaged groups. This action can be done through active and conscious participation and ensuring well-being. In order to determine how to meet the necessary conditions for it, the present study was conducted to investigate the factors affecting the economic empowerment of villagers in East Azerbaijan province using a survey research method. For this purpose, a researcher-made questionnaire was drafted. After testing the face validity (by experts) and reliability (by pilot study), 384 household heads were selected as a sample from the statistical population. Cochran's formula was employed to calculate the minimum required sample size. Stratified random sampling method with proportional assignment was applied to select the samples. Data analysis was performed through SPSS software. The results of regression and path analysis showed that 55.9 percent of the dependent variable’s variation was explained using seven factors, including "access to the credits", "conduction of the Hadi Plan", "ecological sustainability", "access to information resources", "agricultural experience", "purchasing power of agricultural inputs", and "accumulation of loan". Based on the conclusions, some applicable suggestions were provided to improve and strengthen the economic empowerment of villagers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Capital finance
  • Removing poverty
  • Sustainable rural development
اعظمی، م.، و خیاطی، م. (1393). تحلیل توانمندی اقتصاد روستایی و تعیین کننده­های آن (مطالعه موردی: برنجکاران شهرستان رشت). مجله تحقیق و برنامه­ریزی روستایی، سال 3، شماره 5، صص 55-43.
افشانی، س. ع. ر.، و فاتحی، ا. (1395). توانمندی زنان سرپرست خانوار و عوامل اجتماعی فرهنگی مرتبط با آن: مطالعه زنان زیرپوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)  شهر تبریز. فصلنامه زن و جامعه، سال 7، شماره 3، صص 38-19.
الیاس پوریان، م. ک.، پورسعید، ع. ر.، و اشراقی سامانی، ر. (1393). بررسی تأثیر آموزش ­های تخصصی با تأکید بر توانمندی شغلی منابع انسانی (مورد مطالعه در سطح سازمان جهادکشاورزی استان ایلام). مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 10، شماره 1، صص 50-37.
بیگلری، ن.، پزشکی­ راد، غ. ر.، و زمانی میاندشتی، ن. (1392). استراتژی­هایی برای توانمندسازی تعاونی­های تولید از دیدگاه متخصصان ملی و استانی. مجله اقصاد کشاورزی و تحقیقات توسعه، سال 44 شماره 1، صص 119-109.
تعالی، پ.، احمدپور، ا.، و چرمچیان لنگرودی، م. (1394). نقش توانمندسازی در توسعه روستایی. فصلنامه نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، سال 13، شماره 48، صص 37-33.
حیدری ساربان، و.، و رکن­الدین افتخاری، ا. ر. (1395). تحلیل عوامل مؤثر بر توانمندی کشاوررزان در استان اردبیل. مجله اقتصاد و تحقیقات کشاورزی، سال 2-47، شماره 3، صص 754-743.
خانی، ف.، مطیعی لنگرودی، ح.، و صیاد بیدهندی، ل. (1391). ارائة الگوی توانمندسازی زنان روستایی استفاده کننده از ICT  (بررسی موردی: بخش مرکزی شهرستان لاهیجان).  فصلنامه توسعه روستایی، سال 1، صص 108-85.
خدری، ک.، پزدان‌پناه، م.، فروزانی، م.، و برادران، م. (1399). تبیین عوامل روانشناختی مؤثر بر توانمندی زنان روستایی (مورد مطالعه: شهرستان لیکک). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-51، شماره 2، صص 341-327.
زیاری، ک. (1393). مکتب­ ها، نظریه­ ها و مدل­ های برنامه و برنامه­ ریزی منطقه ای. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سعدی، ح.ا.، شعبانعلی فمی، ح.، و لطیفی، س. (1391). ارزیابی اقتصادی و ظرفیت اجتماعی قالیبافی زنان روستایی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: استان همدان). مجله زنان در توسعه و سیاست ها، سال 10، شماره 2، صص 126-107.
عطائی، پ.، و زمانی میاندشتی، ن. (1390). نقش تعاونی­ های زنان روستایی در توانمندسازی اعضا. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-42، شماره 3، صص 444-433.
عنابستانی، ع. ا.، شایان، ح.، خسرو‌بیگی، ر.، و تقیلو، ع.ا. (1392). نقش مشارکت در توانمندسازی اقتصادی نواحی روستایی با تأکید بر بخش کشاورزی (مطالعه موردی: دهستان ایجرود بالا-استان زنجان). فصلنامه علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال 13، شماره 44، صص 90-73.
کرد، ب.، و آبتین، ع. ا. (1392). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی روستایی در استان سیستان و بلوچستان. مجله جغرافیا و توسعه، شماره 32، صص 44-1.
کلانتری، خ. (1394). پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی. تهران: انتشارات فرهنگ صبا.
کلانتری، خ.، اسدی، ع.، و چوبچیان، ش. (1388). تلفیق و اعتبارسنجی شاخص­های توسعه پایدار مناطق روستایی. مجله شهر و مطالعات و تحقیقات منطقه­ ای، سال 2، صص 86-69.
گلزاری، ا.، و میردامادی، م. (1392). بررسی نقش مهندسین کشاورزی در توانمندسازی گندم­کاران در افزایش تولید گندم در استان کرمانشاه. مجله پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، شماره 2، صص 60-49.
محمدی یگانه، ب.، چراغی، م.، و احمدی، ک. (1393). بررسی آثار اعتبارات خرد بر توانمندسازی اقتصادی روستایی (مطالعه موردی: دهستان غنی بیگلو شهرستان زنجان).  فصلنامه علمی-پژوهشی جغرافیا و توسعه، شماره 35، صص 247-233.
محمدی، ی.، عواطفی اکمل، ف.، ضمیری آراسته، م.، و رحیمیان، م. (1398). تحلیل عوامل درونی و بیرونی مؤثر بر توانمندی زنان روستایی دریافت­ کننده اعتبارات خرد (مورد مطالعه استان ­های کرمانشاه و همدان). علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد 15، شماره 2، صص 79-65.
مرکز آمار ایران. (1398). سالنامه آماری کشور. تهران: انتشارات معاونت برنامه­ریزی.
مقدس فریمانی، ش.، و میرترابی، م. ا. (1398). تأثیر دوره های آموزشی ترویجی بر توانمندی اقتصادی زنان روستایی عضو صندوق اعتبارات خرد استان سمنان. فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 49، صص 90-71.
مهاجری امیری، ش.، مجردی، غ.ر.، و بادسار، م. (1395). بررسی نقش عوامل اجتماعی و روانشناسی در توانمندی زنان سرپرست خانوار روستایی تحت پوشش کمیته امداد (مطالعه موردی: شهرستان عباس آباد). مجله اقتصاد کشاورزی و تحقیقات توسعه، سال 2-47، شماره 1، صص 225-211.
میرزایی، ح.، غفاری، غ.،  و کریمی، ع. (1389). توانمندسازی، صنعتی شدن و عوامل زمینه­ای مؤثر بر آن (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان قروه).  فصلنامه پژوهش­ های روستایی، شماره 4، صص 128-99.
 
Abayomi, A., and Abadat, A. (2014). The roles of selected NGOs in economic empowerment of rural women in Ibadanland, Nigeria. Academy of Management Journal, 39, 483–504.
Abdelrahman, S., and Elsheikh, S. (2013). The economic empowerment of urban women in Sudan: Empirical analysis. The Journal of American Academic of Business Cambridge, 19(1), 302-307.
Cornish, H., Walls, H., Ndirangu, R., Ogbureke, N., Bah, O. M., Tom-Kargbo, J.F., Dimoh, M., and Ranganathan, M. (2021). Women’s economic empowerment and health related decision-making in rural Sierra Leone. Culture, Health & Sexuality, 23(1), 19-36. Available at: <http://dx.doi.org/10.1080/13691058.2019.1683229>.
Erstad, M. (2007). Empowerment and rural development. International Journal of Rural Development, 3(1), 134-136.
Estudillo, J., Agnes, P., Quisumbing, R., and Keijiro, O. (2001). Gender differences in land inheritance, schooling and lifetime income: Evidence from the rural Philippines. Journal of Development Studies, 37(4), 23-48. Available at: <http://dx.doi.org/10.1080/00220380412331322031>.
Fleming, P. C. (2000). Empowerment strengthens the rock. Management Review, 80 (1), 34-36.
Imboden, K., Herman, B., and Petkoski, D. (2005). Building inclusive financial sectors for development: Widening access, enhancing growth, alleviating poverty. New York: UNCDF, the financing for development office of UN DESA and the World Bank Institute publication. Available at: <http:// www.microfinancegateway.org>.
Kyem, P. A. K. (2004). Power, participation, and inflexible institutions: An examination of the challenges to community empowerment in participatory GIS applications. Cartographica, 38(3-4), 5-17.
Monkman, K., Miles, R., and Easton, P. (2007). The transformatory potential of a village empowerment program: The tostan replication in Mali. Women’s Studies International Forum, (30), 451-464.
Moyle, T. L., and Dollard, M. F. (2008). Rural Indian and indigenous Australian women working towards empowerment: A proposed cross-cultural study. International Journal of Rural Management, 4(1-2), 153-168.
Rifkin, S. B. (2003). A framework linking community empowerment and health equality: It is matter of choice. Journal of Health, Population and Nutrition, 21(3), 168-180.
Rivera, W. M. (2006). Developing agricultural extension system nationwide. Journal of Extension System, 25(2), 29-30.
Taresa, A., and Gadisa, A. (2021). The magnitude and factors affecting women’s economic empowerment for participation in decision making among married women at reproductive age in Assosa, Western Ethiopia. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 9(2), 2698-2699. Available at: <http://dx.doi.org/10.22038/jmrh.2020.39816.1445>.
Wellins, R., Byham, W., and Wilson, J. (2009). Empowerment teams: Creating self-directed work groups that improve quality of agricultural productions productivity and participation, Group. San Francisco: Jossey-Bass publication.