تحلیل سازه‌های پیش برنده و بازدارنده پذیرش کشاورزی ارگانیک از دیدگاه کارشناسان جهاد کشاورزی زنجان

نویسندگان

1 استادیار بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان

2 ‌دانشجوی کارشناسی ارشد بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

3 دانش آموخته کارشناسی، بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان

چکیده

اگرچه با پذیرش کشاورزی ارگانیک می‌توان غذایی سالم و محصولی عاری از سم و کود تولید کرد اما به طور همزمان باید این واقعیت تلخ را نیز پذیرفت که کشاورزی ارگانیک با موانع و مشکلات فراوانی مواجه است. از این رو، شناسایی عوامل پیش‌برنده و بازدارنده‌ی پذیرش کشاورزی ارگانیک از دیدگاه خبرگان کشاورزی اهمیت زیادی دارد. پژوهش توصیفی پیمایشی حاضر نیز برای دستیابی به این هدف انجام گردید. جامعه آماری پژوهش 95 نفر از کارشناسان ستادی سازمان جهاد کشاورزی زنجان بود که از بین آنها 80 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از پرسشنامه به عنوان ابزار گردآوری اطلاعات استفاده شد، روایی آن با مراجعه به گروهی از متخصصان دانشگاهی مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد سنجش قرار گرفت که مقدار آن برای نگرش نسبت به کشاورزی ارگانیک 0/72، عوامل بازدارنده پذیرش 0/83 و عوامل پیش برنده پذیرش 0/85 بدست آمد. بر اساس یافته‌ها، نگرش کارشناسان نسبت به کشاورزی ارگانیک کاملا مساعد بود، اما از دیدگاه آنان مواردی همچون بی‌توجهی به سلامت جامعه و محیط‌زیست، عدم شناخت از لازمه‌ها و فناوری کشاورزی ارگانیک، نبود تفاوت قیمت، عدم تولید و عرضه‌ی نهاده‌های مورد نیاز، و عدم مجوز صادرات مهم‌ترین عوامل بازدارنده‌ی پذیرش کشاورزی ارگانیک را تشکیل داد. این عوامل بازدارنده در قالب دو عامل کلی اقتصادی- آموزشی و برنامه‌ریزی، 56/96 درصد از واریانس کل تغییرات مربوط به عوامل بازدارنده‌ی پذیرش کشاورزی ارگانیک را تبیین کرد. مهم‌ترین عوامل پیش برنده‌ی پذیرش کشاورزی ارگانیک نیز شامل مواردی چون مدیریت صحیح، ایجاد بازار فروش، تربیت متخصصان و مشاوران حرفه‌ای، حمایت بیمه‌ای، برگزاری دوره‌های آموزشی، تامین اعتبار و بکارگیری سیاست‌های حمایتی بود که در قالب چهار عامل کلی اقتصادی- اجتماعی، آموزشی و ترویجی، فنی تکنیکی و مدیریتی دسته‌بندی شد و در مجموع 61/02 درصد از کل تغییرات مربوط به عوامل پیش‌برنده‌ی پذیرش کشاورزی ارگانیک را تبیین نمود. در پایان بر اساس یافته های تحقیق پیشنهاداتی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of Deterrent and Facilitating Factors on Organic Farming Adoption as perceived by Zanjan Jihad Agricultural Experts Viewpoint

نویسندگان [English]

  • GholamReza Mojaradi 1
  • S. Shirin Gholbaz 2
  • Hamideh Ataei 3
1 Assistant Professor of Department of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture, Zanjan University
2 fORMER M.Sc. student of Department of Agricultural Extension and Education, College of Agriculture, Zanjan University
چکیده [English]

Although healthy food, free from pesticides and fertilizers could be produced through adoption of organic farming simultaneously, this bitter truth should be also accepted that organic agriculture has been confronted with many obstacles. Therefore, identifying the organic farming deterrent barriers and its facilitating factors from agricultural experts’ perspective is very important. This Descriptive - survey research study was conducted to achieve the above mentioned purposes. The population of the study consisted of 95 experts from Zanjan Jihad Agriculture Organization from which 80 persons were selected by random sampling method. The data collection instrument was a questionnaire. Its validity was verified by a group of academic experts.  In order to measure the reliability of the questionnaire, Cronbach Alpha coefficient was calculated for the main scales of the questionnaire (attitude toward organic agriculture= 0.72, deterrent factors of adoption= 0.83 and facilitating factors of adaption= 0.85). Although the results revealed that agricultural experts’ attitude towards organic farming was quite favorable, from their viewpoint, organic farming was encountered by major obstacle such as lack of attention by society and environmental health, unawareness of organic farming needs and technology, no difference at the price, inaccessibility to required inputs, and the absence of export license. These obstacles explained 56.96% of total variance of organic agriculture adoption barriers in the form of economic-education and planning factors. The research results also revealed that some items such as accurate management, development of marketing, educated experts and professional advisers, insurance supports, training, funding, and implementing policies had the most important impact on the adoption of organic farming. These items were categorized into four factors namely social- economic, extension and educational, technical and managerial and explained 61.02% of total variation of organic agriculture adoption. Finally, some recommendations were developed based on the research findings.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Organic Farming
  • Deterrent Barriers
  • Facilitating Factors
  • Agricultural Experts
اکبری ساری، م.، اسدی، ع.، اکبری، م.، فخارزاده، ا و سوختانلو، م. (1387). بررسی نگرش مصرف کنندگان و عوامل موثر بر پذیرش محصولات کشاورزی ارگانیک. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 39(1): 144- 133.
آجودانی، ز و مهدی‌زاده، ح. (1388). زمینه‌یابی امکان توسعه و ترویج کشاورزی ارگانیک. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، 2(4): 73– 66.
چایچی، ب. (1388). کشاورزی ارگانیک: خاک سالم، گیاه سالم، انسان سالم. ماهنامه دام و کشت و صنعت، (117): 50.
چقماقی یزدی، م و مرادی عهدیه، ع. (1386). کشاورزی ارگانیک راه نجات بشر. ماهنامه دام کشت و صنعت، (98): 18.
خالدی، م و وزین، س. (1386). نگرش کشاورزان متداول در خصوص موانع و انگیزه‌های تبدیل به کشاورزی ارگانیک. مجموعه مقالات دومین همایش ملی کشاورزی بوم‌شناختی ایران. دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، مهرماه 1386.ص 16 .
خسروی، م.، و غزنوی، ا. (1387). ارزیابی بار میکروبی و ph شیر خام دامداری‌های سنتی شهرستان کاشمر در فصل‌های مختلف. مجله دانش نوین کشاورزی، 14(13): 37-33.
رزاقی بورخانی، ف. (1389). کشاورزی ارگانیک راهکاری برتر در حفاظت از محیط زیست و دستیابی به توسعه پایدار. همایش ملی انسان، محیط زیست و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، همدان، ص 7.
سلطانخانی، ا. (1389 ). کشاورزی ارگانیک و نقش آن در ایجاد امنیت غذایی. فصلنامه شیرین بیان، (16): 34.
سمائی، م. (1387). بررسی وضعیت تولید محصولات زراعی ارگانیک، مشکلات و ارائه راهکارها در راستای حمایت و ارتقای کشاورزی ارگانیک. دومین همایش ملی کشاورزی بوم شناختی ایران، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، مهرماه .1386. ص13.
شریفی، ف و طباطبایی، ف. (1390). مقایسه منبع مغذی وکیفیت مواد غذایی تولید شده به دو شیوه ارگانیکی و سنتی. همایش ملی صنایع غذایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان. قوچان. ص 9.
صیادی، ز.، سیادت، ع و پورسیاه بیدی، م. ( 1389). تاثیر سیستم‌های مختلف غذایی بر روی ارقام لوبیا. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی، 2(3): 137– 119.
طاهری، ا. (1389). کشاورزی ارگانیک گامی موثر در تولید محصولات سالم. اولین همایش ملی کشاورزی پایدار و تولید محصول سالم. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان. اصفهان. ص 4.
عزیزی، ج و یزدانی، س. (1383). تعیین مزیت نسبی محصولات عمده باغبانی ایران. اقتصاد کشاورزی و توسعه، 12(46):58-43.
 علیدوستی شهرکی، ن. (1390). فواید مصرف و مقایسه میزان ترکیبات پلی فنولی و ظرفیت آنتی اکسیدانی محصولات حاصل از کشاورزی شیمیایی و کشاورزی ارگانیک. همایش ملی صنایع غذایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان. قوچان.ص 7.
علیمردانی، آ. (1390). اهمیت محصولات ارگانیک در چرخه غذا و الزامات تولید محصولات ارگانیک. ماهنامه کنترل‌ کیفیت، (48): 32.
مجردی، غ.، زمانی، غ و قلی پور، آ. (1386). تحلیل انتظارات شغلی و تاثیر آن بر نهادینه‌سازی کارگزاری خصوصی بیمه محصولات کشاورزی (مورد مطالعه استان فارس). علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 3(2): 28-15. ­
مجردی، غ و شاه‌ولی، م. (1386). توسعه پایدار و حفظ محیط زیست با کمک مدیریت بر مبنای هدف و نتیجه با تاکید بر کاهش مصرف سموم کشاورزی. ماهنامه جهاد، (279): 179-152.
ملک‌سعیدی، ح.؛ رضایی‌مقدم، ک. و آجیلی، ع. (1389). مطالعه دانش کارشناسان جهاد کشاورزی استان فارس در زمینه کشاورزی ارگانیک. علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 6(2): 61–49.
موحدیان عطار، م. (1390). ضرورت توسعه کشاورزی ارگانیک. فصلنامه سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، شماره 70.
میرهاشمی، م.؛ کوچکی، ع.؛ پارسا، م و نصیری محلاتی، م. (1388). بررسی شاخص‌های فیزیولوژیک رشد زنبیان و شنبلیله در کشت‌های خالص و مخلوط مبتنی بر اصول کشاورزی زیستی (ارگانیک). مجله پژوهش‌های زراعی ایران، 7(2):694 – 685. 
نادعلی، ه و رنجبر، ا. (1390). توسعه کشاورزی ارگانیک در کشور. اولین همایش ملی راهبردهای دستیابی به کشاورزی پایدار. دانشگاه پیام نور استان خوزستان. اهواز. ص5.
 
Gosavi, S. (2009). Organic Farming - Some Economic Aspects: A micro study. Southern Economist, 49: 11 – 14.
Karki, L., Schleenbecker, R and Hamm, U. (2011). Factors influencing a conversion to organic farming in Nepalese tea farms. Journal of Agriculture and Rural Development in the Tropics and Subtropics, 2: 113–123.
Midmore, P., Padel, S., McCalman, H., Isherwood, J., Lampkin, N and Fowler, S. (2001). Attitude to Organic Production: a survey of producers. Unpublished final report to MAFF, Institute of Rural Studies. University of Wales.
Mukesh, K.  P., Vishal, G and Dolly, G. (2008). Organic Farming-principles and practices for progressive agriculture. Green Farming, 6:16 – 19.
Narayanan, S. (2005). Organic Farming in India relevance, Problems and constraints. Department of Economic Analysis and research National Bank for Agriculture and Rural Development.
Schneeberger, W., Darnhofer, I and Michael, E. (2002). Barriers to the Adoption of organic farming by cash-crop producers in Austria. American Journal of Alternative Agriculture, 17 (1):24 –31.
Shaharoona, B., Arshad, M., Zahir, Z.A., and Khalid, A. (2006). Performance of Pseudomonas spp. Containing ACC-deaminize for improving growthand yield of maize (Zea mays L.) in the presence of nitrogenous fertilizer. Soil Biology and Biochemistry, 38(9): 2971-2975.
Sterrett, S., Groover G. E., Taylor, D. B and Mundy, K. (2005). Describing Organic Agricultural Production in Virginia Results of the 2004 Farm Survey Virginia’s Rural Economic Analysis Program. Department of Agricultural and Applied Economics. College of Agriculture and Life Sciences. Virginia Tech.
Wynen, E. (2004). Conversion to organic Grain Farming in Australia. Eco Land use Systems, Canberra. ACT, 2615.