تحلیل نیازهای اطلاعاتی زنان روستایی جهت مدیریت پایدار منابع طبیعی (مطالعه موردی در حوزه آبخیز قزل تپه استان زنجان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ترویج کشاورزی و توسعه روستایی، دانشگاه زنجان

2 دانش آموخته ترویج و توسعه روستایی دانشگاه زنجان

چکیده

زنان روستایی ارتباطی مستقیم و تنگاتنگ با منابع طبیعی و محیط‌ زیست اطرافشان دارند و با توجه به شیوه­ های معیشت خانوارشان،می‏ توانند بر این منابع تأثیر متقابل گذارند. نقش دانش زنان روستایی در مدیریت جامع و پایدار حوزه­ های آبخیز بسیار چشمگیر است. پژوهش حاضر به شناخت نیازهای اطلاعاتی زنان روستایی جهت مدیریت پایدار منابع طبیعی حوزه آبخیز قزل تپه در استان زنجان می ‏پردازد. رویکرد مورد استفاده در پژوهش، کیفی می­باشد و از روش‌شناسی مطالعه موردی و فنون ارزیابی سریع روستایی استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد زنان روستایی از طریق راهبردهای معیشت کشاورزی و غیر کشاورزی در تأمین معیشت خانوارشان مؤثر بودند. آناندر زمینه‏ ی‏ برداشت و فرآوری محصولات باغی و لبنی، بافت فرش با طرح‌های روز، فرصت­ های جدید اشتغال غیر‏کشاورزی، اشتغال در فعالیت­ های نوین کشاورزی، روش ­های مختلف حفاظت و احیای منابع طبیعی و محیط‌ زیست و سطح سواد، نیاز به کسب اطلاعات و تقویت آگاهی و مهارت داشتند. همچنین لازم بود نگرش زیست‌محیطی آنان در زمینه‏ ی‏ مدیریت مناسب پسماندهای روستایی بهبود یابد. فراگیر نبودن ضعف جسمانی بین زنان روستایی ظرفیت مناسبی را فراهم نموده است تا با بهره ‏گیری از نیروی انسانی کافی و برخوردار از سلامت جسمانی، زمینه افزایش سایر ظرفیت­ های آنان فراهم گردد. این نیازها ضرورت دانش ‏افزایی زنان در زمینه ‏‏های مذکور و فراهم نمودن شرایط لازم برای ایجاد و تقویت مهار­ت­ های لازم را نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing Rural Women's Information Needs for Sustainable Natural Resources Management (A Case Study in the Ghezel Tapeh Watershed in Zanjan Province)

نویسندگان [English]

  • Esmail Karamidehkordi 1
  • Roghayeh Babaei 2
1 Associate Professor of Agricultural Extension and Rural Development, University of Zanjan, Iran
2 M.Sc. Student of Agricultural Extension and Rural Development, respectively, University of Zanjan
چکیده [English]

Rural women are directly connected to natural resources and environment and because of their livelihood
strategies, they have mutual impacts on those resources. Rural women's knowledge has significant contribution
to sustainable integrated watershed management. This research aims to understand rural women's information
needs for sustainable natural resources management. The study utilized a qualitative perspective through a case
study methodology using the Rapid Rural Appraisal techniques in the Ghezel Tapeh Watershed, Zanjan
province, Iran. Rural women contributed to their household livelihoods through both agricultural and nonagricultural
strategies. They needed to obtain information and enhance their awareness and know-how
knowledge or skills in subjects such as effective harvesting and processing of horticultural and dairy products,
new methods of carpet weaving with updated designs and maps, new non-agricultural job opportunities,
employment in new agricultural activities, natural resources and environment conservation techniques, and
functional literacy. They also needed to improve their environmental attitude and values regarding proper rural
waste management. There were no serious human physical and health defects among rural women and this
human capability can be utilized for building their other livelihood capacities. These needs imply the necessity
of improving rural women's know-what knowledge and providing required condition for enhancing their skills.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rural Women
  • Knowledge
  • Need
  • Sustainable Watershed Management
  • Zanjan Province
اکبری، ح. (1391). نقش زنان در توسعه پایدار محیط­زیست. فصلنامه زن در توسعه و سیاست، شماره 4، صص 56-37.
توفیقیان­اصل، س. ف.، و میزبان، م. (1392). توانمندسازی مدیریت زنان روستایی جهت حفاظت از محیط­زیست (مطالعه موردی: دهستان رستم یک، شهرستان رستم). سومین کنفرانس بین­المللی برنامه­ریزی و مدیریت محیط­زیست، دانشگاه تهران، 5 آذر ، صص 8-1.
حسن‏شاهی، ه.، ساداتی، س. ا.، و رضایی، ع. (1388). تحلیل مدیریت پایدار منابع طبیعی در بین کشاورزان شهرستان بهبهان(مطالعه موردی در استان خوزستان). فصلنامهعلوم محیطی، سال 7، شماره 2، صص 180-169.
رضایی، ر.، و صفا، ل. (1391). بررسی و تحلیل نیازهای آموزشی مرتعداران در شهرستان زنجان(مطالعه موردی: روستای اورتابلاغ). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 43، شماره 4، صص 584-573.
روستا، ک.، و حاجی آبادی، م. (1392). بررسی روش­ها و تکنیک­های ترویجی تاثیرگذار بر دانش، نگرش و مهارت بهره‏برداران درباره مدیریت پایدار منابع طبیعی (مطالعه موردی استان خراسان جنوبی). فصلنامه پژوهش‌های اقتصاد و توسعه و کشاورزی ایران، دوره 44، شماره 4،677-665.
صابری، ا.، و کرمی دهکردی، ا. (1391). مقایسه فرهنگ و دانش بومی با دانش رسمی در حوزه آبخیزداری. دو فصلنامه دانش‏های بومی ایران، دوره 1، شماره 1، صص 201-181.
صنایع­گلدوز، س.، مخدوم، م.، جعفری، ح.، و اصیلیان مهابادی، ح. (1389). نیازسنجی آموزشی کارشناسان ارزیابی اثرات محیط‌زیست در ایران. فصلنامه علوم محیطی، دوره 8، شماره 1، صص 204-189.
عسگری مقدم، ز. (1387). نقش زنان در بیابان‌زدائی و توسعه پایدار منابع طبیعی. ماهنامه کشاورزی و غذا، شماره 69، صص 61-58.
غنیان، م. خانی، ف.، و قدیری معصوم، م. (1387). نقش زنان روستایی در بهره‌برداری، حفاظت و احیاء عرصه­های طبیعی بیابانی( مطالعه موردی استان خوزستان). فصلنامه پژوهش زنان، دوره 6، شماره 1، صص 135-119.
فال سلیمان، م.، صادقی، ح.، و موحدی پور، م. (1391). تحلیلی بر نقش پروژه ترسیب کربن در توانمندسازی زنان روستایی (مطالعه موردی: حسین‌آباد غیناب- شهرستان سربیشه). فصلنامه علمی- پژوهشی برنامه‌ریزیمنطقه‌ای، دوره 2، شماره 8، صص 27-13.
کرمی دهکردی، ا. (1394). شناخت ظرفیت­ها و نیازهای اجتماعات روستایی در راستای مدیریت جامع و مشارکتی حوزه آبخیز قزل تپه در استان زنجان. زنجان، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان زنجان.
کرمی دهکردی، ا.، و فرخی، ص. (1388). مدیریت پایدار حوزه­های آبخیز و نیازهای یادگیری روستاییان(مطالعه موردی: حوزه آبخیز فش). نخستین همایش ملی توسعه پایدار روستایی. کرمانشاه، 1 اردیبهشت، صص 9-1.
کرمی دهکردی، ا.، کریمی، ک.، بادسار، م.، و آقاجانلو، خ. (1395). دیدگاه بهره­برداران روستایی نسبت به تأثیر طرح­های مرتعداری بر دانش آن‌ها پیرامون حفاظت از مراتع در شهرستان ماهنشان استان زنجان. مجله ترویج و آموزش کشاورزی، شماره 2، صص 167-151.
کلانتری، خ.، شعبانعلی­فمی، ح.، و سروش­مهر، ه. (1389). بررسی عوامل تسهیل‏کننده و بازدارنده توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی(مطالعه موردی شهرستان همدان). مجله توسعه روستایی، دوره 1، شماره 2، صص 124-107
مهدوی، س. خ.، محمودی، ج.، و سوری، م. (1390). اهمیت مشارکت زنان در حفظ منابع طبیعی. دومین همایش منطقه­ای توسعه پایدار منابع طبیعی در حاشیه جنوب دریای خزر. نور، 24 آذر ماه، صص21-1.
وثوقی، ل.، و قاسمی، م. (1393). اکوتوریسم و توانمندسازی زنان روستایی(مورد مطالعه: روستای شیب دراز، جزیره قشم). فصلنامهزن در توسعه و سیاست، دوره 12، شماره 4، صص610-593.
 
Adato, M., and Meinzen-Dick, R. (2002). Assessing the impact of agricultural research on poverty using the sustainable livelihoods framework.International Food Policy Research Institute.
Bryman, A. (2015). Social research methods.UK: Oxford university press.
Cheston, S., and Kuhn, L. (2002). Empowering women through microfinance. United Nations Development Found for Women (UNIFEM).
FAO. (2015a). Fao policy on gender equality: Attaining food security goals in agriculture and rural development. Rome:.
FAO. (2015b). Rural women and the millennium development goals. Rome.
Gaillard, J., Maceda, E.A., Stasiak, E., Le Berre, I., and Espaldon, M.V. (2009). Sustainable livelihood and people s vulnerability in the face of coastal hazards. Jornal of Coastal Conservation,, 13(2-3), 119-129.
Krantz, L. (2001). The sustainable livelihood approach to poverty reduction.Swedish International Development Cooperation Agency (SIDA). Division for Policy and Socio-Economic Analysis.
Nunan, F. (2006). Empowerment and institutions: Managing fisheries in uganda. World Development, 34(7), 1316-1332.
UNWomen. (2012). Strengthening role of rural women in managing natural resources can enhance peacebuilding, say experts. Available at:
Volunteers For Africa. (2009). The role of rural women in natural resource management in kenya.Available at: <https://www.ammado.com/nonprofit/volunteersforafrica/articles/7325>.
Woodhouse, P., Howlett, D., and Rigby, D. (2000). A framework for research on sustainability indicators for agriculture and rural livelihoods. Working paper 2, research project no. R7076ca. Retrieved from London.