عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان منطقه ‏ی زرقان به مهاجرت در شرایط خشکسالی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

2 استاد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

چکیده

خشکسالی، بسیاری از خانوارهای روستایی را به سمت شهرها سوق می‌دهد. پیامدهای منفی ناشی از این مهاجرت در شهرها و همچنین روستاها ازجمله حاشیه‌نشینی، توسعه‏ی نامتوازن و آسیب به کشاورزی این پدیده را به یک بحران در کشور تبدیل کرده است. هدف این پژوهش، ترسیم مدل عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان منطقه‏ ی زرقان به مهاجرت در شرایط خشکسالی بود که با رهیافت توصیفی و با استفاده از روش پیمایش انجام شد. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری شد که روایی صوری آن به‌وسیله ‏ی متخصصان دانشگاهی و پایایی آن به‌وسیله‏ ی مطالعه‏ ی راهنما و محاسبه‏ ی ضرایب آلفای کرونباخ تأیید گردید. نتایج تحلیل مسیر نشان داد نگرش به مهاجرت مهم‌ترین تعیین‌کننده‏ تمایل به مهاجرت است. سایر عوامل مهم مؤثر بر متغیر وابسته به ترتیب عبارت از احساس نیاز به مهاجرت، انگیزه ‏ی آرمانی، تحصیلات، نگرش به آینده‏ ی کشاورزی، پیوند اجتماعی، تعداد اعضای بیکار خانوار، دیدگاه به سهولت مهاجرت، استفاده از رسانه، درآمد فرد، ضعف حمایت دولت در شرایط خشکسالی و بهره‌گیری از خدمات ترویجی بودند. با اعمال سیاست‌های حمایتی دولت در ایجاد مشاغل غیر کشاورزی، گسترش تعاونی‌های روستایی و استفاده از رسانهدر بهبود خدمات ترویجی می‌توان از شتاب مهاجرت کاست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Factors Affecting the Zarqan Farmers’ Intention to Migrate under Drought Condition

نویسندگان [English]

  • Laila Fotohabadi 1
  • Gholam Hossein Zamani 2
1 Former M.Sc. Student Department of Agricultural Extension and Education, School of Agriculture, Shiraz University
2 Professor, Department of Agricultural Extension and Education, School of Agriculture, Shiraz University,
چکیده [English]

The drought drives many rural households into cities. The negative consequences of this migration in cities and villages, including marginalization, uneven development and agricultural damage, have transformed this phenomenon into a crisis in the country. The purpose of this study was to design a model of factors affecting  the Zarqan farmers’ intention to migrate under drought condition. This study was conducted using Descriptive method and survey. Data was gathered using a questionnaire which its face validity was confirmed by Shiraz University professors, and its reliability was obtained through a pilot test and Calculate the Cronbach’s alphas. Path analysis results showed that attitude toward migration was the most important determinant of intention to migrate. Other factors affecting independent variable include feeling the need to migrate, idealistic motivation, education, attitude toward agriculture and social link, the number of unemployed members in family, perspective to the ease of migration, using media, income, government weak support in drought condition, and accessibility to extension services. Therefore, Migration can be accelerated by applying government support policies to non-farm businesses, expanding rural cooperatives, and using the media to improve its extension services.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Farmers’ Intention
  • Migration
  • Drought Conditions
  • The Motivation of Migration

مراجع

آزادی، ح.، خسروی پور، ب.، و یزدان­پناه، م. (1393). تعیین مؤلفه­های تأثیرگذار بر نیت بهره‌برداران در راستای ایجاد نظام زراعی- دامی مختلط در شهرستان کوهدشت. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 10، شماره 2، صص 30-17.
امیرخانی، س.، چیذری، م.، و حسینی، س.م. (1392). عوامل مؤثر بر پذیرش و سرمایه‌گذاری گندم‏کاران در روش‌ها و فناوری‌های مدیریت خشکسالی: مطالعه موردی شهرستان ورامین. مجله روستا و توسعه، دوره 16، شماره 3، صص 103-83.
تودارو، م. (1367). مهاجرت داخلی در کشورهای درحال‌توسعه. ترجمه: م. سرمدی.، و پ. رئیسی‏فر. تهران: مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، دفتر بین­المللی کار.
خطیر، ا.، و رضایی مقدم، ک.، و زمانی، غ. (1395). عوامل مؤثر بر نیت مهاجرت جوانان روستایی عضو و غیر عضو تعاونی‌های کشاورزی شهرستان مرودشت. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، جلد 12، شماره2 ، صص 35-19.
زمانی، غ. (1395). نظریه‏ی مبادی هدایت رفتار- مهر. ششمین کنگره ملی علوم ترویج و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی ایران، شیراز، 5 و 6 آبان، صص 18-1.
سعدی، ح.، بهرامی، ل.، و افشار کهن، ج. (1393). علل مهاجرت روستاییان در استان همدان (شهرستان ملایر بخش جوکار). دوفصلنامه علوم اجتماعی، دوره 11، شماره 1، صص 73-53.
شهیدی، ن.، شمس‌نیا، س.، هنر، م.، و غلامی، ع. (1388). بررسی تأثیر خشکسالی بر وضعیت کمی منابع آب زیرزمینی دشت‌های منتخب استان فارس. دومین همایش ملی اثرات خشکسالی و راهکارهای مدیریت آن، اصفهان، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان، قابل‌دسترس در آدرس اینترنتی:                                                  <https://www.civilica.com/Paper-<NSDEM02-NSDEM02_305.html<.
طغرایی، ز. (1386). بررسی اثرات هم‌خطی در مدل‌های رگرسیون چندگانه. نشریه‏ی دانشجویی آمار(ندا)، دوره 5، شماره 1، صص 39-31.
عباسی، ت.، و فطرس، م. (۱۳۹۵). بررسی عوامل مؤثر بر تمایل روستاییان به مهاجرت از روستا به شهر. کنفرانس سراسری تحقیق در علوم کشاورزی ، منابع طبیعی و محیط‌زیست، گرگان،گروه آموزش و پژوهش شرکت مهندسی بارو گستر پارس، دانشگاه فرهنگیان استان گلستان، قابل‌دسترس در آدرس اینترنتی:            < <https://www.civilica.com/Paper-NCRA01-NCRA01_116.html.
عزیزی خالخیلی، ط.، زمانی، غ.، و کرمی، ع. (1395). سازگاری کشاورزان با نوسانات اقلیمی: مشکلات و موانع موجود و راهکارهای پیشنهادی. مجله پژوهش‌های اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 30، شماره 3 ، صص 159-148.
کشاورز، م.، کرمی، ع.، و لهسایی‏زاده، ع. (1392). عوامل اثرگذار بر مهاجرت روستایی ناشی از خشکسالی، یک مطالعه موردی در فارس. مجله روستا و توسعه، دوره 16، شماره 1، صص 127- 113.
غفاری مقدم، ز.، و صبوحی، م. (1386). بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت از روستا به شهر در ایران. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، 8 آبان، صص 14-1.
گودرزی، س. (1387). نمونه­ای از گرایش­های مهاجرتی در جوامع روستایی ایران و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: شهرستان تویسرکان). برنامه ‌و بودجه، شماره 107، صص 93-75.
منتی‏زاده، م.، و زمانی، غ. (1391). تدوین مدل زیست‌محیطی زارعان شهرستان شیراز. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 8، شماره 2، صص 75-63.
موسوی، ز. (1390). نیت اخلاقی (از دیدگاه کانت و اسلام). مجله اخلاق، دوره 1، شماره 4، صص152-121.
میرزا مصطفی، م.، و قاسمی، پ. (1392). عوامل مؤثر بر مهاجرت­های استانی با استفاده از مدل جاذبه. مجله سیاست­های مالی و اقتصادی، دوره 1، شماره 3، صص 96-71.
نقدی، ا. (1389).  مهاجرت و حاشیه‌نشینی در ایران. جمعیت، شماره 73 و 74، صص 104-85.
نقوی، م.ر.، و بیگلری، ش. (1392). نقش مخاطرات طبیعی (خشکسالی کشاورزی) در مهاجرت روستایی، با استفاده از روش (SAW)، نمونه موردی: دمی‌باشدان شهدا شهرستان بهشهر. مجله جغرافیای طبیعی، شماره 18، صص 97-85.
وزارت کشور. (1391). برآورد جمعیت کل کشور به تفکیک مناطق شهری و روستایی و جنس- سال‌های 1390-1375، قابل‌دسترس در آدرس اینترنتی:<http://www.amar.org.ir>.
وزارت کشور. (1393). سالنامه آماری شهرستان شیراز، سال‌های 1390 و 1391. معاونت برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری فارس، دفتر آمار و اطلاعات وGIS، قابل‌دسترس در آدرس اینترنتی: <http://www.amar.org.ir>.
ویسی، ه.، محمودی، ح.، و شریفی مقدم، م. (1389). تبیین رفتار کشاورزان در پذیرش فناوری­های مدیریت تلفیقی آفات. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-41، شماره 4، صص 490-481.
 
Ackah, C., and Medvedev, D. (2010). Internal migration in ghanadeterminants and welfare impacts. Policy Research Working, Paper: 5273.
Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 179-211.
Ajzen, I., and Fishbein, M. (2000). Attitudes and the attitude–behavior relation: Reasoned and automatic processes. Chapter to be published in W. Stroebe and M. Hewstone (Eds.), European Review of Social Psychology, 11(1), 1-33.
Campbell, D., Barker, D., and Duncan, M. (2011). Dealing with drought: Small farmers and environmental hazards in southern St. Elizab eth, Jamaica. Applied Geography, 31(1),146-158.
Chen, H,.Wang, J., and Huang, J. (2013). Policy support, social capital, and farmers’ adaptation to drought in China.Global Environmental Change, JGEC,1216, 1-10.
Krejcie, V., and  MorganW. (1970).  Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30, 607-610.
Etemadi, M., and Karami, E. (2016). Organic fig growers' adaptation and vulnerability to drought. Journal of Arid Environments, 124, 142-149.
Hagen-Zanker, J. (2010). Modest expectations causes and effects of migration on migrant households in source countries.  Munich Personal RePEc Archive (MPRA) _paper, 29507.
Hasbullah, N., Mahajar, A. J., and Salleh, M. I. (2014). Extending the theory of planned behavior: Evidence of the arguments of its sufficiency. Humanities and Social Science, 4(14), 101-105.
Henry, S. (2006). Some questions on the migrat ion-environment relationship. Panel contribution to the population-environment research network cyberseminar on rural household micro-demographics.Livelihoods and the environment, April 2006.Available online at: <http://www.populationenvironmen tresearch.org/seminars.jsp>.
Mahdi, A., Mahdi, M.H., and Shafiei.M. (2014). Factors influencing rural-urban migration from mountains areas in Iran: A case study in west esfahan. Europen Online Jurnal of Natural and Social Sciences, 3(3), 723-728.
Mbah, E.N., Ezeano, C.I., and Agada, M.O. (2016). Effects of rural-utban youth migration on fram families in benue state, Nigeria. Int. J. Agril. Res. Innov. and Tech, 6(1), 14-20.
Mihi-Ramirez, A., Rudzionis, A., and Kumpikaite, V. (2014).The migration flow of teachers at tertiary level with a focus in economic factors. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 156, 252- 255.
Nawrotzki, R.J., Riosmena, F., Hunter, L.M., and Runfola, D.M. (2015). Ampli fication or suppression: Social networks and the climate change—migration association in rural Mexico.Global Environmental Change, 35, 463- 474.
Noorani, M. (2015).To farm or not to farm? rural youth perceptions of farming and their decision of whether or not to work as a farmer: A case study of rural youth in Kiambu county, Kenya. M A Thesis, University of Ottawa, Canada.
Pam, Y. D. (2014). Rural-urban migration among youths in nigeria: The impacts on agriculture and rural development. IOSR Journal of Humanities and Social Science IOSR-JHSS, 19(3), 120-123.
Shahroudi, A., and Chizari, M. (2007). Farmers’ practicipation in irrigation water management in northeast Iran. Paper presented at the4th Asian Regional Conference and 10th International Seminar on Participatory Irrigation Management, May 2th- 5th, Tehran, Iran.
Taqipour, M., Abbasi, E., and Chizari, M. (2015). Farmers’ behavior toward membership in water user associations (WUAs) in Iran: Applying the Theory of Planned Behavior. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 4(2), 336-350.
Tripathy, S., and Kaur, H. (2017). Determinants of urban migration in lLarge agglomerations in india: An empeirical analysis.  Munich Personal RePEc Archive (MPRA)Paper, 76484.
 
علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران
دوره 14، شماره 2
آذر 1397
صفحه 235-247

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار