تدوین سناریوهای توسعه گردشگری روستایی در شهرستان هریس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

2 کارشناس ارشد توسعه روستایی، گروه ترویج و توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز،تبریز، ایران.

چکیده

گردشگری روستایی بخشی از بازار گردشگری و منبعی برای اشتغال و درآمد می­باشد. از همین رو، برنامه‌ریزی و آینده‌نگاری توسعه پایدار گردشگری، توجه بسیاری از سیاست‌گذاران، جامعه‌شناسان و برنامه‌ریزان در سراسر جهان را به خود معطوف کرده است. پژوهش حاضر بر اساس نیاز به آینده‌پژوهی در حوزه گردشگری روستایی شهرستان هریس می­باشد. این پژوهش درصدد رسیدن به پاسخی قانع‌کننده به این سؤال است که سناریوهای توسعه آینده گردشگری روستایی شهرستان هریس کدم‌اند؟ بر این اساس، پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش شامل استفاده از اسناد و مدارک (کتابخانه‌ای)، مصاحبه و پرسشنامه می­ باشد. پانل افراد پاسخگو متشکل از ۳۰ نفر از اساتید دانشگاهی و همچنین خبرگان برنامه‌ریزی و توسعه بود. تعداد 62 سناریو با سازگاری بالا انتخاب شدند و با توجه به اینکه هرکدام از عوامل کلیدی دارای تعداد سه سناریو محتمل هستند. هر یک از سناریوها به سه دسته، مطلوب، ایستا و بحرانی تقسیم شدند. «عدم اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ای مشخص برای توجه به گردشگران روستایی به‌عنوان سفیران فرهنگی» به عنوان سناریوی سازگار شناسایی شد که با فرض «برنامه‌ریزی منسجم و کارآمد در راستای طراحی فضاهای مناسب جهت برگزاری مراسم و آیین‌های سنتی با بهره‌گیری از نمادهای فرهنگی (طراحی مسیرهای فرهنگی برای گردشگران)» پشتیبانی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Compilation of Rural Tourism Development Scenarios in Heris County

نویسندگان [English]

  • F Kazemiyeh 1
  • H Koohestani 1
  • A. A Vazifeh 2
1 Associate Professor in the Department of Rural Extension and Development at the University of Tabriz, Tabriz, Iran.
2 M. Sc. of Rural Development, Department of Extension and Rural Development, Faculty of Agriculture University of Tabriz, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

Rural tourism is a part of the tourism market and a source of employment and income. Planning and foresight of sustainable development of tourism has attracted the attention of many policy-makers, sociologists, and planners around the world in order to provide the foresight of sustainable development of tourism in economic, social, and environmental dimensions. Based on the need for future research in the field of rural tourism in Heris County, the current research aims to answer the question that what are the scenarios that will affect the future development of rural tourism in Heris County? Based on this, the current research is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and method. According to the objectives of the present research, document-based (library) study and interview were used as the method and tools of data collection. The panel of respondents consists of 30 university professors as well as planning and development experts. Through the research process, 62 scenarios with high compatibility were selected and considering that each of the key factors has 3 possible scenarios, each scenario was divided into 3 categories, favorable, static, and critical. "The lack of implementation of specific policies and programs to pay attention to rural tourists as cultural ambassadors" was identified as a compatible scenario, which is supported by the assumption of "coherent and efficient planning in direction of designing suitable spaces for holding ceremonies and traditional rituals using cultural symbols (designing cultural routes) for tourists)".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Future research
  • Heris County
  • Rural tourism
  • Scenario wizard
اصولی، ن.، و ولی­نژاد، م. (1400). تدوین راهبردهای توسعه توریسم روستایی به روش SWOT (مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان خرم‌آباد). علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. (ویژه‌نامه) 17، صص 229-215. DOR:20.1001.1.20081758.1400.17.0.16.0
امیر فخریان، م.، و معینی، ع. ر. (1396). بررسی عوامل مؤثر در موفقیت دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری در زمینه برگزاری تورهای داخلی در شهر مشهد. آمایش جغرافیایی فضا. دوره 7، شماره 25، صص220-207.
ایمانی، ب. (1399). آینده‌پژوهی توسعه متوازن منطقه‌ای بر مبنای برنامه‌ریزی سناریوی مبنا مطالعه موردی: استان اردبیل. جغرافیا و توسعه، دوره 15، شماره 58، صص44-17. DOI: 10.22111/GDIJ.2020.5323
بهمن، ک. (1393). راهبردهای برنامه‌ریزی، جهت دستیابی به توسعه پایدار گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT (مطالعه موردی: روستای ابیانه). اطلاعات جغرافیایی، دوره 23، شماره 90، صص 81-73.                  DOR: 20.1001.1.25883860.1393.23.90.7.1
رحیمی، م.، هنری، ف.، و رومیانی، ا. (1401). برنامه‌ریزی و آینده‌نگاری توسعه پایدار گردشگری استان خوزستان. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 12، شماره 45، صص 66-51.  DOI: 10.30495/JZPM.2020.4247
رکن­الدین افتخاری، ع.، و قادری، ا. (1381). نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی (نقد و تحلیل چهارچوب‌های نظریه‌ای). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 6، شماره 2، صص۴۱-۲۳.
رکن­الدین افتخاری، ع. ر.، و مهدوی، د. (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT: دهستان لواسان کوچک. مدرس علوم انسانی، شماره 45، صص 30-1.
سازمان جهانی جهانگردی (1379). برنامه‌ریزی توریسم در سطح ملی و منطقه‌ای، ترجمه­ی بهرام رنجبران و محمد زاهدی. اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
شاهی‌پور، س.، و مجتبی‌زاده، ح. (1395). تحلیل پیامدهای گردشگری روستایی بر توسعه (مطالعه موردی کندوان). محیط­شناسی، دوره 42، شماره 3، صص 637-648.  DOR: 20.1001.1.10258620.1395.42.3.12.7
شماعی، ع.، و موسی‌وند، ج. (1390). سطح‌بندی شهرستان‌های استان اصفهان ازلحاظ زیرساخت‌های گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS و AHP. مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، دوره 3، شماره 10، صص 40-23.
شمس، ش.، حسینی، ا.، و خورشیدیان، ر. (1395). تحلیل و ارزیابی کاربرد روش‌های سلسله مراتبی فازی در اولویت‌بندی و سناریوهای توسعه گردشگری روستایی مطالعه موردی استان مازندران. برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال 5، شماره 18، صص 187-158.
علی‌اکبری، ا.، رهنمایی، م. ت.، و صفرعلی­زاده، ا. (1394). مدیریت یکپارچه گردشگری، راهبردی برای توسعه منطقه‌ای در استان آذربایجان غربی. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال 5، شماره 19، صص 12-1.
علیزاده طولی، م.، رحمانی، ب.، منشی‌زاده، ر.، مرید السادات، پ.، و رضویان، م. ت. (1401). تحلیل عوامل مؤثر بر کارآفرینی پایدار در سکونتگاه‌های روستایی ساحلی (مطالعه موردی:روستاهای ساحل جنوب - قشم). برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره12، شماره 48، صص 170-157. DOI: 10.30495/JZPM.2021.27272.3849
قلمی چراغتپه، م.، دربان آستانه، ع. ر.، و خراسانی، م. ا. (1400). شناسایی و تحلیل پیشران‌های توسعه گردشگری روستایی (مورد مطالعه: شهرستان ارومیه). آینده‌پژوهی ایران، دوره 6، شماره 2، صص 20-1. DOR:20.1001.1.63652423.1400.6.2.9.9
معدنی، ج.، و تقوی زیروانی، ا. (1401). اولویت‌بندی پیشران‌های کلیدی و مؤثر گردشگری روستایی در بهبود معیشت خانوارهای روستایی مورد: روستاهای پیرامون شهر سرعین. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره11، شماره 40، صص ۲۴۹-۲۳۳. DOR: 20.1001.1.23222131.1401.11.40.11.6
مهدی­زاده، ج. (1388). برنامه‌ریزی برای ساختن آینده درآمدی بر مبانی و مفاهیم آینده‌پژوهی. جستارهای شهرسازی، دوره 8، شماره‌های 29-28، صص 48-61.
ناصرپور، ن. (1382). بررسی و تبیین موانع توسعه صنعت گردشگری در استان لرستان و ارائه راه‌کارهای مناسبی در این زمینه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران.
ناظمی، ا. (1390). آینده‌نگاری از مفهوم تا اجرا. تهران: انتشارات مرکز صنایع نوین.
نجفی کانی، ع. ا.، و نجفی، ک. (1400). ظرفیت سنجی گردشگری روستایی و نقش آن در توسعه فضایی و اقتصادی نواحی ییلاقی مورد: بخش مرکزی شهرستان دماوند. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره 10، شماره 25، صص۹۰-۶۹.  ‎ DOR: 20.1001.1.23222131.1400.10.35.3.1
نصراللهی، ز.، جهانبازی، ن.، و ناصری، ط. (1394). رده‌بندی استان‌های کشور برحسب جاذبه­های گردشگری. مطالعات مدیریت گردشگری، دوره 9، شماره 28، صص 37-17. DOR: 20.1001.1.23223294.1393.9.28.2.0
نعمتی، م. (1399). شناسایی پیشران‌های مؤثر بر گردشگری روستایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی گرایش استراتژیک، دانشکده مدیریت، مؤسسه آموزش عالی طلوع مهر.
ویسی، ف.، صفیاری، ر.، و منوچهری، س. (1398). پیشران‌های مؤثر بر توسعه پایدار گردشگری نواحی روستایی با تأکید بر آینده‌پژوهی (مورد مطالعه: بخش اورامان شهرستان سروآباد). مطالعات اجتماعی گردشگری، دوره7، شماره 14، صص 72 – 47 .
 
Alam, M. S., and Paramati, S. R. (2016). The impact of tourism on income inequality in developing economies: Does Kuznets curve hypothesis exist?. Annals of Tourism Research, 61, 111–126. Doi: 10.1016/j.annals.2016.09.008
Andrades, L., and Dimanche, F. (2017). Destination competitiveness and tourism development in Russia: Issues and challenges. Tourism Management, 62, 360–376. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2017.05.008
Butler, R. (2009). Tourism in the future: Cycles, waves or wheels?. Futures, 41(6), 346–352. Doi: 10.1016/j.futures.2008.11.002
Cheng, S. (2010). Business cycle, industrial composition, or regional advantage?. A decomposition analysis of new firm formation in the United States. The Annals of Regional Science, 47(1), 147–167. Doi: https://doi.org/10.1007/s00168-009-0361-0
Dogru, T., and Sirakaya-Turk, E. (2017). Engines of tourism’s growth: An examination of efficacy of shift-share regression analysis in South Carolina. Tourism Management, 58, 205–214. Doi: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2016.10.021
El-Gohary, H. (2016). Halal tourism, is it really Halal?. Tourism Management Perspectives, 19, 124–130. Doi: 10.1016/j.tmp.2015.12.013
Helgadóttir, G., and Dashper, K. (2020). 20 years of Nordic rural tourism research: A review and future research Agenda. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 1–10. Doi: https://doi.org/10.1080/15022250.2020.1823246
Karali. A., Das, S., and Roy, H. (2021). Forty years of the rural tourism research: reviewing the trend, pattern and future agenda. Tourism Recreation Research, Doi: https://doi.org/10.1080/02508281.2021.1961065
Lew, A., and Mckercher, B. (2006). Modeling tourist movements, a local destination analysis. Annals of Tourism Research, 33(2), 403-423.
Lindgren, M., and Bandhold, H. (2003). Scenario planning the link between future and strategy / Mats Lindgren, Hans Bandhold. Macmillan: Palgrave
Marais, M., Plessis, E. D., and Saayman, M. (2017). Critical success factors of a business tourism destination: supply side analysis, Acta Commercii, 17(1). Doi: https://hdl.handle.net/10520/EJC-5cdde6861
Njoroge, J. M. (2014). An enhanced framework for regional tourism sustainable adaptation to climate change. Tourism Management Perspectives, 12, 23–30. Doi: 10.1016/j.tmp.2014.06.002