واکاوی نیازهای آموزشی گلخانه داران استان زنجان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

2 استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

3 کارشناس ارشد سازمان جهادکشاورزی استان زنجان، زنجان، ایران.

4 دانشیار، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

چکیده

با توجه به اهمیت کشت­ های گلخانه ­ای، بهبود سطح دانش و مهارت فنی گلخانه ­داران به­منظور افزایش میزان عملکرد تولید آن­ ها ضروریبه نظر می ­رسد. بر این اساس، این پژوهش پیمایشی با هدف اصلی شناسایی و واکاوی نیازهای آموزشی گلخانه ­داران استان زنجان انجام گرفت. جامعه آماری این پژوهش را 147 نفر از گلخانه­ داران فعال دارای پروانه بهره­ برداری در استان زنجان در سال 1401 تشکیل دادند که تعداد 120 نفر از آن ­ها از طریق روش نمونه ­گیری طبقه‌ای با انتساب متناسب انتخاب شدند. ابزار پژوهش برای گردآوری داده ­ها پرسشنامه می ­باشد که روایی محتوایی آن از سوی اعضای هیئت‌علمی دانشگاه زنجان و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان، بررسی و تأیید شد. به ­منظور بررسی پایایی پرسشنامه نیز پیش‌آزمون انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه‌شده برای مقیاس اصلی پرسشنامه یعنی سنجش نیازهای آموزشی گلخانه ­داران در حد قابل قبول (یعنی 0/89) بود. داده ­های گردآوری شده با استفاده از نرم­افزار SPSSWin26 مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. نتایج به­ دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که نیازهای آموزشی گلخانه­ داران استان زنجان شامل شش دسته "عوامل مرتبط با مسائل فنی قبل از کاشت محصول و پس از برداشت آن"، "مسائل فنی مرتبط با کاشت محصول"، "مدیریت گلخانه و برداشت و بسته­ بندی محصول"، "روش ­های بازاریابی، تبلیغات و ارزش­ افزایی محصول"، "مکان­یابی و مسائل فنی مرتبط با طراحی گلخانه" و "آفات و بیماری ­ها و مدیریت آن ­ها" می ­باشند. همچنین، نتایج این پژوهش حاکی از آن است که شدت نیازهای آموزشی در بین گلخانه ­داران مورد مطالعه به ­ویژه تولیدکنندگان محصول خیار بالا می­ باشد که این موضوع دلالت بر ضرورت تدوین و اجرای دوره­ های مرتبط برای پوشش نیازهای آموزشی گلخانه ­داران داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

----Analyzing the Training Needs of Greenhouse Owners in Zanjan Province

نویسندگان [English]

  • L Safa 1
  • R Rezaei 2
  • T Barzegar 1
  • E Mohajeri 3
  • Y Khosravi 4
1 Associate Professor, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
2 Professor, Faculty of Agriculture, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
3 Expert, Jihad Agriculture Organization, Zanjan Province, Zanjan, Iran.
4 Associate professor, Faculty of Science, University of Zanjan, Zanjan, Iran.
چکیده [English]

Considering the importance of greenhouse crops on the one hand and the need to improve the level of technical knowledge and skills of greenhouse owners in order to increase their production performance on the other hand, this survey research was conducted with the main purpose of identifying and analyzing the training needs of greenhouse owner in Zanjan province. The statistical population of the research was made up of 147 active greenhouse owners with operation licenses in Zanjan province in 2022 of which 120 were selected through the stratified sampling method with proportional assignment. The research instrument for data collection was a questionnaire, the content validity of which was established by the faculty members of University of Zanjan and the experts of Jihad Agriculture Organization of Zanjan Province. In order to check the reliability of the questionnaire, a pilot study was also conducted, and the value of Cronbach's alpha calculated for the main scale of the questionnaire named training needs of greenhouse owners. The results of reliability analysis through Cronbach's alpha demonstrated an acceptable (i.e., 0.89) level of reliability for the research instrument. The collected data were analyzed using SPSSWin26 software. The results showed that the greenhouse owners' training needs in Zanjan Province can be loaded on six components including “factors related to technical issues before planting and after harvesting”, “technical issues related to crop planting”, “greenhouse management and harvesting and packaging”, “methods of marketing, advertising and value enhancement of the crop”, “location and technical issues related to the design of the greenhouse”, and “pests and diseases and their management”. Moreover, the results indicated that the intensity of training needs among the surveyed greenhouse owners, especially cucumber producers, was high, indicating the necessity of compiling and implementing related courses to cover the greenhouse owners' training needs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Protected agriculture
  • Greenhouse
  • Weak technical knowledge
  • Needs assessment
  • Zanjan province
ابدی، ب. (1397). نیاز آموزشی استانداردسازی و به ­زراعی تولیدکنندگان خیار گلخانه­ ای در یزد. مجله پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، دوره 10، شماره 47، صص 167-156. DOI:10.22092/jaear.2019.124686.1583
ابراهیمی، ا.، منصورآبادی، ع.، بهزادفر، ع. م.، محمدی، ر.، و عدالت، ع. ا. (1397). آشنایی با مفاهیم نیاز و نیازسنجی با تأکید بر پروژه­ های شهرداری شیراز. گزارش فنی، دفتر برنامه‌وبودجه شهرداری شیراز.
آریون، س.، صحنه، ب.، و خواجه ­شاهکوهی، ع. (1401). نقش توسعه زراعت گلخانه ­ای در معیشت پایدار خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: دهستان دلند، شهرستان رامیان). مجله پژوهش ­های جغرافیای انسانی، دوره 54، شماره 1، صص 172-155. DOI:10.22059/jhgr.2020.307576.1008155
اسلامی، م. ر. (1394). بررسی مسائل بازاریابی محصولات گلخانه­ ای در مناطق بیابانی (مطالعه موردی خیار سبز و گوجه ­فرنگی استان یزد). نشریه خشک­ بوم، دوره 5، شماره 1، صص 30-18. DOI:20.1001.1.2008790.1394.5.1.2.8
اصلانی، م.، غلامرضائی، س.، و ابراهیمی، م. ص. (1394). اولویت­بندی نیازهای آموزشی گلخانه­ داران (مطالعه موردی: شهرستان نجف ­آباد). مجله علوم و فنون کشت ­های گلخانه ­ای، دوره 6، شماره 22، صص 184-175.DOI: 10.18869/acadpub.ejgcst.6.2.175
بهروزه، س.، حیاتی، د.، و کرمی، ع. (1401). رفتار مصرف انرژی در نظام‌های کشت گلخانه‌ای بر اساس نظریه ارزش- باور- هنجار: مورد مطالعه استان کرمان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 18، شماره 2، صص 180-163. DOI:20.1001.1.20081758.1401.18.2.10.5
حبیب ­پورگتابی، ک.، و صفری­ شالی، ر. (1394). راهنمای جامع کاربرد SPSS در تحقیقات پیمایشی (تحلیل داده­ های کمّی). تهران: انتشارات لویه.
خوشخوی، م.، مبلی، م.، عزیزی، م.، وحدتی، ک.، گریگوریان، و.، و تفضلی، ع. (1397). بررسی مسائل و مشکلات گلخانه‌ها و فراورده‌های گلخانه‌ای در ایران. گزارش طرح پژوهشی، گروه علوم کشاورزی، فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران.
رابط، ع. (1399). بررسی نقش توسعه گلخانه بر تولید و کارآفرینی در استان زنجان. مجله کارآفرینی در کشاورزی، دوره 6، شماره 2، صص 54-41. DOI:10.22069/jead.2021.18396.1430
رجائی، م.، ملک­ محمدی، ا.، و حسینی، م. (1393). نیازسنجی آموزشی گلخانه ­داران گل و گیاهان زینتی استان تهران با استفاده از مدل بوریچ (مطالعه موردی: کاربرد انرژی­ های جایگزین). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره 3، صص 411-403. DOI:10.22059/ijaedr.2014.53157
رضائی، ر. ا. (1402). تولید محصولات گلخانه ­ای و ارائه راهکارهای جامع علمی و عملیاتی برای رفع مشکلات آن­ها در استان زنجان. گزارش طرح پژوهشی، سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان.
زارعی، ق. (1396). چالش­ های سازه­ای گلخانه ­ها در ایران. مجله پژوهش­ های راهبردی در علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دوره 2، شماره 2، صص 162-149.
زالکانی اندرور، ف. (1400). بررسی تأثیر قابلیت‌های بازاریابی رابطه‌مند و بازاریابی الکترونیک بر عملکرد تجاری سایت‌های فروش اینترنتی. مجله مدیریت کسب ­و کار و کارآفرینی، دوره 1، شماره 1، صص 40-19.DOI: 10.22034/jbme.2022.313118.1001
سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان. (1400). وضعیت بخش کشاورزی استان زنجان. گزارش فنی، سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان.
سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان. (1401 الف). آمار وضعیت گلخانه­ ای استان زنجان. گزارش فنی، معاونت بهبود تولیدات گیاهی، سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان.
سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان. (1401 ب). برنامه هفتم توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان (مسئله کلیدی: توسعه کشت در محیط­ های کنترل شده). گزارش فنی، مدیریت امور برنامه‌وبودجه، معاونت برنامه­ ریزی و امور اقتصادی، سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان.
سپه­ پناه، م.، یعقوبی­ فرانی، ا.، و محمدی، ی. (1399). بررسی آسیب‌‌پذیری ریسک زنجیره تأمین در کسب‌وکارهای کشاورزی (گلخانه‌داران استان همدان). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 51، شماره 1، صص 131-109. DOI:10.22059/ijaedr.2019.282587.668766
سوختانلو، م.، دهقانپور، ص.، و باقری، ا. (1399). تحلیل ساختار بازار و روش ­های بازاریابی محصول زغال ­اخته با تأکید بر نقش دلالان در شهرستان کلیبر. مجله اقتصاد و توسعه کشاورزی، دوره 34، شماره 3، صص 339-325. DOI:10.22067/jead.2020.17789.0
شرقی، ط.، چهاردولی، م.، و احمدی فیروزجانی، ع. (1399). طراحی مدلی برای توسعه فنی گلخانه ­ها و تحلیل عوامل مؤثر بر آن: مورد مطالعه شهرستان پاکدشت. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 16، شماره 2، صص 204-181. DOI:10.22034/iaeej.2021.225320.1514
شفیعی، ل.، و پورجوپاری، ز. (1385). بررسی بازاریابی محصولات گلخان ه­ای در استان کرمان. مجله کشاورزی، دوره 8، شماره 2، صص 34-23.
صبوری، م. ص.، ثمری، د.، و درستی ­زاده، م. (1395). مطالعه نیازهای آموزشی گلخانه ­داران شهرستان ورامین با اقتباس از مدل بوریچ. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 47، شماره 1، صص 257-249. DOI: 10.22059/ijaedr.2016.58847
طهماسبی ­مقدم، ح.، حیدری، م. ت.، و شماعی، ع. (1400). تحلیل پیشران ­های اقتصادی شهر زنجان و اثرات آن بر کیفیت زیست­ پذیری روستاهای پیراشهری مطالعه موردی: روستاهای دواسب و پایین­کوه. مجله جغرافیا، دوره 19، شماره 69، صص 113-99. DOI:20.1001.1.27172996.1400.19.69.4.2
عنابستانی، ع. ا.، و طولابی ­نژاد، م. (1397). بررسی موانع و چالش ­های بازاریابی محصولات کشاورزی بخش مرکزی شهرستان پلدختر با استفاده از تحلیل شبکه فازی. مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره 8، شماره 30، صص 78-59. DOI: 10.30488/gps.2019.85832
فرح­زا، م. ن.، و نظری، ب. (1400). ارزیابی بهره ­برداری از سامانه­ های آبیاری، منابع یادگیری و نیازسنجی آموزشی گلخانه ­داران با رویکرد سازگاری با کم­ آبی (مطالعه موردی: استان قزوین). مجله محیط ­زیست و مهندسی آب، دوره 7، شماره 3، صص 532-520. DOI:10.22034/jewe.2021.260337.1476
فرید، س.، پورخاتون، م. ر.، و لری، ز. (1394). مدیریت تلفیقی آفات گلخانه. نشریه ترویجی، واحد رسانه­ های ترویجی، سازمان جهاد کشاورزی استان کرمان، وزارت جهاد کشاورزی.
کریمی، ک.، شریفی وش­فام، ک.، و شیخی گرجان، ع. (1399). موازین و اصول بهداشت گیاهی و نحوه کنترل آفات در گلخانه­ ها. دستورالعمل اجرایی، دفتر پیش­ آگاهی و کنترل عوامل خسارت ­زا، معاونت کنترل آفات، سازمان حفظ نباتات، تهران.
کلانتری، خ. (1395). پردازش و تحلیل داده ها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی. تهران: انتشارات فرهنگ صبا.
محمدعلی­پورملکشاه، ا. (1396). بررسی رابطه بازاریابی کارآفرینانه با عملکرد در واحدهای گلخانه‌ای استان مازندران. پایان ­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان. (1399). سیمای کشاورزان استان زنجان. وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان.
هوشمندان­ مقدم، ز.، و شمس، ع. (1395). عوامل مؤثر بر رفتار مصرف سموم شیمیایی توسط گلخانه­ داران استان زنجان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 12، شماره 1، صص 131-119. DOI: 20.1001.1.20081758.1395.12.1.8.9
 
Al-Agelly, H. M. A., and Al-Jumaily, M. H. J. (2018). The training needs and cognitive option crop crous in green house in Salah Al Din Province Samarra District. Tikrit Journal for Agricultural Sciences, 18(3), 79-88 .
Alemayehu, M. (2020). Assessment on employee training and development practices and challenges: in the case of Addis Ababa water and sewerage. M.A. Thesis. College of Education and Behavioral Studie, Addis Ababa University.
Al-Mezeini, N. K., Oukil, A., and Al-Ismaili, A. M. (2020). Investigating the efficiency of greenhouse production in Oman: a two-stage approach based on data envelopment analysis and double bootstrapping. Journal of Cleaner Production, 247, 1-9. DOI:10.1016/j.jclepro.2019.119160
Bartlett, J., Kotrlik, J., and Higgins, C. (2001). Organizational research: Determining appropriation sample size in research. Information Technology, Learning, and Performance Journal, 19(1), 43-50
Blanco, I., Luvisi, A., De Bellis, L., Schettini, E., Vox, G., and Mugnozza, G. S. (2022). Research trends on greenhouse engineering using a science mapping approach. Horticulturae, 8, 833-862. DOI: 10.3390/horticulturae8090833
DeWitte, R., Janssen, D., Sayadi Gmada, S., and García-García, C. (2023). Best practices for training in sustainable greenhouse horticulture. Sustainability, 15(7), 5816. DOI: 10.3390/su15075816
Diori, H. I. (2021). A critical insight into needs assessment technique and the way social needs are actually assessed. Advanced Journal of Social Science, 8(1), 3-9. DOI:10.21467/ajss.8.1.3-9
Goli, I., Azadi, H., Miceikien, A., Tanaskovik, V., Stamenkovska, I. J., Kurban, A., and Viira, A. (2022). Training needs assessment: The case of female rice farmers in Northern Iran. Agriculture, 12, 390-407.https://doi.org/10.3390/agriculture12030390
Lamont, W. J. (2009). Overview of the use of high tunnels worldwide. Horttechnology, 19, 25-29. DOI: 10.21273/hortsci.19.1.25
Ministry of Agriculture Jihad. (2016). Annual agricultural statistics. Available at: <https://maj.ir/>
Mattson, N. (2008). Needs assessment survey of the New York state greenhouse industry. Technical Report, Department of Horticulture. NY: Cornell University, Ithaca.
Naseer, M., Ashfaq, M., Hassan, S., Abbas, A., Razzaq, A., Mehdi, M., Ariyawardana, A., and Anwar, M. (2019). Critical issues at the upstream level in sustainable supply chain management of agri-food industries: evidence from Pakistan’s citrus industry. Sustainability, 11(5), 1326. DOI: 10.3390/su11051326
Nugraha, S. T., Suwandi, S., Nurkamto, J., and Saddhono, K. (2017). The importance of needs assessment for the implementation of e-learning in a language program. Paper presented at the 1st International Seminar on Language, Literature and Education. 25-26 July, Jakarta, Indonesia. DOI: 10.18502/kss.v3i9.2686
Ramezani, M., and Papzan, A. (2019). Quality analysis of the problems and barriers of greenhouse growers: Case study of Isfahan Province, Iran. International Journal of Agricultural Management and Development, 9(3), 249-259. DOI: 20.1001.1.21595852.2019.9.3.6.8
Tilman, D., Balzer, C., Hill, J., and Befort, B. L. (2011). Global food demand and the sustainable intensification of agriculture. Proceedings of the National Academy of Sciences of USA, 108(50), 20260-20264. DOI: 10.1073/pnas.111643710
Wormith, J. S., and Bonta, J. (2021). Risk/need assessment for adults and older adolescents: the level of service (LS) instruments. In K. S. Douglas, and R. K. Otto (Eds.), Handbook of Violence Risk Assessment, (PP. 159-190). Routledge Taylor & Francis Group Publisher. DOI:10.4324/9781315518374-11